Neandertalczycy, którzy ewoluowali przez setki tysięcy lat w Europie i Azji, w wysokich szerokościach geograficznych, mogli być, zdaniem autorów badania opublikowanego w "Genome Biology and Evolution", lepiej przystosowani do sezonowych zmian długości dnia i nocy w porównaniu z wczesnymi Homo sapiens pochodzącymi z Afryki, z okolic równika, gdzie różnice w długości dnia w ciągu roku są mniejsze.

"Na wyższych szerokościach geograficznych dobrze jest mieć zegar biologiczny, który lepiej potrafi się dostosowywać do zmieniającego się sezonowo poziomu światła. Taki szybszy zegar zwiększa prawdopodobieństwo wczesnego wstawania. Na podstawie badań innych gatunków żyjących na różnych szerokościach geograficznych wiemy, że ich cykle okołodobowe często dostosowują się do zmian w cyklach światła i ciemności" – stwierdził w rozmowie z CNN współautor badania, prof. Tony Capra, wykładowca epidemiologii i biostatystyki w Instytucie Bakar Computational Health Sciences na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco.

Zdaniem badaczy, zdolność adaptacji do zmiennej długości dnia została przekazana wczesnym Homo sapiens, gdy ci zaczęli przemieszczać się z Afryki na północ i krzyżować z napotkanymi neandertalczykami - gatunkiem, który wymarł około 40 tys. lat temu. Ich geny mogą nadal wpływać na zegar biologiczny i chronotyp człowieka.

Autorzy badania doszli do takich wniosków po przeanalizowaniu standardowego genomu człowieka i jego odpowiedników pochodzących od neandertalczyków i denisowian - gatunku blisko spokrewnionego z neandertalczykiem. Porównując geny związane z rytmem okołodobowym we współczesnym i prehistorycznym DNA, naukowcy dostrzegli liczne różnice we wpływie genów na funkcjonowanie zegara biologicznego.

Aby rozstrzygnąć, czy żyjący obecnie ludzie wciąż posiadają neandertalskie warianty genetyczne i jak one funkcjonują, sięgnęli do brytyjskiego Biobanku - medycznej bazy danych zawierającej profile genetyczne i inne informacje dotyczące zdrowia setek tysięcy ludzi. Wśród tych danych są deklaracje badanych, czy uważają się rannych ptaszków, czy nocnych marków.

"Dzięki temu mogliśmy sprawdzić, czy fragmenty DNA neandertalczyka pozostałe we współczesnych populacjach występują częściej u ludzi o porannym chronotypie. Odkryliśmy, że powiązane z rytmem okołodobowym DNA neandertalczyka, które zachowało się w genomach współczesnych ludzi, faktycznie zwiększa ich skłonność do bycia rannym ptaszkiem" – tłumaczy prof. Capra.

Badania różnic genetycznych między człowiekiem archaicznym i współczesnym prowadzone są od 2010 roku, gdy po raz pierwszy zsekwencjonowano genom neandertalczyka. W tym samym roku badanie genomu ze skamieliny doprowadziło do odkrycia denisowian jako oddzielnego gatunku.