Muzyka jest nieodłącznym towarzyszem naszej codzienności – poprawia nastrój, uspokaja, mobilizuje do ćwiczeń. Dla wielu jest ona również nieodłącznym elementem w trakcie pracy. W latach trzydziestych pojawiły się pierwsze obiektywne badania nad znaczeniem muzyki w pracy i w życiu codziennym.

W badaniach nad wydajnością stwierdzono wzrost produktywności kobiet od 6,2 proc. do 11,3 proc., który przypisano emitowaniu muzyki. Według autorów badań muzyka jest dobrym antidotum na nudę (Torington, 1936). Wpłynęło to na decyzję BBC wprowadzenia podczas II wojny światowej muzycznych programów radiowych zatytułowanych „Muzyka w pracy” (Music while you work).

W latach 1950-70 transmisje muzyczne osiągnęły takie rozmiary, że trudno byłoby wskazać dziedziny pracy i życia, wolne od tego środka oddziaływania na psychikę człowieka. W raporcie o sukcesie programu, szefowie BBC przytoczyli liczne listy i raporty, które otrzymali od menedżerów w całym kraju. Jeden opisał jego wpływ, jako "nieobliczalny", podczas gdy inny oszacował, że przez około godzinę po sesji muzycznej produkcja w ich fabryce wzrosła o 12,5-15 proc.

"Historycznie muzyka i praca zawsze były ze sobą powiązane” - mówi BBC Karen Landay, była zawodowa skrzypaczka i absolwentka University of Alabama. "Pomyśl o romantycznych obrazach śpiewających chłopów podczas żniw lub morskich szant śpiewanych przez marynarzy podczas pracy na ich statkach. A ponieważ większość ludzi lubi słuchać jakiegoś rodzaju muzyki, to zupełnie naturalne, że muzyka musi mieć pewien pozytywny wpływ na naszą pracę" – dodaje.

Istnieją dwa możliwe sytuacje, w których muzyka może być korzystna w miejscu pracy: sprzyja naszej koncentracji lub poprawia samopoczucie. Jedną z teorii jest tzw. efekt Mozarta, w myśl której następuje nieznaczna poprawa zdolności przestrzennych i inteligencji ogólnej wywołana słuchaniem utworów muzyki barokowej i klasycznej, zwłaszcza Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Muzyka klasyczna może powodować krótkotrwałe pobudzenie wzmagając czujność, co prawdopodobnie wpływa na poprawę wyników w zadaniach wymagających wysiłku umysłowego, jednakże w podobny sposób działa wiele innych prozaicznych środków. Niektóre utwory muzyczne, zwłaszcza zawierające dużo fraz largo, utwory barokowe, sprzyjają obniżeniu tętna i wejściu w stan relaksacji, w którym poprawiają się niektóre możliwości pamięci.

Przegląd badań z 2019 roku wskazuje, że muzyka nie ma bezpośredniego wpływu na naszą produktywność. Naukowcy szukali szeregu powiązań, jedynym czynnikiem, który wyjaśnił poprawę wydajności pracy osób słuchających muzyki, jedynym elementem, na jaki mogli wskazać było ich samopoczucie. Badacze doszli do wniosku, że jest to przyczyną gwałtownego wzrostu, a nie sama muzyka.

Czynnik przyjemności może również wyjaśniać, dlaczego w wielu eksperymentach przeprowadzonych przez prawie sto lat, wielu pracowników konsekwentnie twierdziło, że muzyka poprawia ich produktywność. Ale kiedy faktycznie mierzysz to obiektywnie, dowody na to, że muzyka pomaga nam pracować, są bardzo mętne.

Jednocześnie naukowcy wskazują, że w niektórych sytuacjach - na przykład podczas szczególnie skomplikowanych zadań - muzyka jest szkodliwa. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku zadań, które bardziej obciążają naszą pamięć roboczą, takich jak rozwiązywanie problemów i muzyka, która jest mniej przewidywalna lub znana, a zatem bardziej wymagająca poznawczo, jak jazz, może nas rozpraszać.