Jeśli przez dłuższy czas nie jemy, w organizmie zachodzi szereg procesów biologicznych, które powodują uczucie głodu. To naturalny mechanizm, który skłania nas do poszukiwania pożywienia, czyli zadbania o zaspokojenie naturalnych potrzeb. Zdaniem wiedeńskich psychologów, ludzki organizm podobnie reaguje na długotrwałą samotność.

Badania, które przeprowadzili w warunkach laboratoryjnych oraz podczas lockdownu w czasie pandemii COVID-19 wykazały, że brak kontaktów społecznych powoduje, że czujemy się fizycznie zmęczeni. Po ośmiu godzinach izolacji społecznej uczestnicy badania zgłaszali spadek poziomu energii. Naukowcy uznali, że może to być reakcja organizmu człowieka na samotność.

Tak zwana hipoteza homeostazy społecznej zakłada istnienie podobnego mechanizmu służącego zaspokojeniu naszej potrzeby kontaktów społecznych. Do tej pory jednak niewiele było wiadomo o psychologicznych reakcjach człowieka na izolację.

Wyniki najnowszych badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Wiedeńskim i opublikowanych w "Psychological Science" wskazują jednak, że brak kontaktów społecznych wywołuje w naszych mózgach reakcję podobną do głodu, która motywuje nas do poszukiwania towarzystwa.

Badanie przeprowadziła grupa naukowców z Uniwersytetu Wiedeńskiego pod kierownictwem prof. Giorgii Silani. Polegało ono na ocenie skutków odosobnienia przy użyciu porównywalnej metodologii w dwóch kontekstach: w laboratorium i w domu podczas lockdownu z powodu COVID-19.

W badaniu laboratoryjnym wzięło udział 30 ochotniczek, które w ciągu trzech dni spędziły w laboratorium po osiem godzin bez żadnych kontaktów społecznych lub bez jedzenia albo zarówno z możliwością kontaktów społecznych, jak i z dostępem do jedzenia. Wielokrotnie w ciągu dnia uczestniczki proszono o ocenę poziomu stresu, nastroju i zmęczenia, rejestrowano też fizjologiczne reakcje stresowe, takie jak tętno i poziom kortyzolu.

Wyniki badania przeprowadzonego w laboratorium w celu weryfikacji porównano z wynikami analogicznego badania wykonanego podczas lockdownu w Austrii i we Włoszech wiosną 2020 roku. W tym etapie udział wzięło 87 uczestników, którzy spędzili co najmniej osiem godzin w izolacji i których stres i skutki behawioralne oceniano za pomocą tych samych pomiarów kilka razy dziennie przez tydzień.

"W badaniu laboratoryjnym odkryliśmy uderzające podobieństwa pomiędzy reakcją na izolację społeczną a deprywacją pożywienia. Oba deficyty powodowały poczucie spadku poziomu energii i zwiększone zmęczenie, co jest zaskakujące, jeśli się weźmie pod uwagę, że brak pożywienia obiektywnie powoduje deficyt energii, podczas gdy izolacja społeczna nie" – stwierdzili współautorzy badania, Ana Stijovic i Paul Forbes.

Wynik ten potwierdziły dane uzyskane podczas lockdownu – uczestnicy, którzy mieszkali samotnie i którzy ogólnie byli bardziej towarzyscy, zgłaszali niższy poziom energii w dniach, kiedy byli poddani izolacji, w porównaniu z dniami, w których mieli możliwość interakcji społecznych.

Autorzy badania sugerują, że obniżony poziom energii może być częścią odpowiedzi organizmu na brak kontaktów społecznych i potencjalnym prekursorem bardziej szkodliwych skutków długotrwałej izolacji społecznej.

"Powszechnie wiadomo, że długotrwała samotność i zmęczenie są ze sobą powiązane, ale niewiele wiemy o bezpośrednich mechanizmach leżących u podstaw tego związku. Fakt, że obserwujemy ten efekt nawet po krótkim okresie izolacji społecznej, sugeruje, że spadek energii może być reakcją adaptacyjną, która na dłuższą metę może stać się nieprzystosowawcza" - tłumaczy prof. Giorgia Silani.

Badacze zwrócili też uwagę, że skutki izolacji społecznej zależały również od cech osobowości badanych, między innymi tego, czy są z natury osobami towarzyskimi, czy nie. Dlatego w dalszych pracach należałoby ustalić, jakie osoby są szczególnie narażone na negatywne skutki samotności.