"On o życiu wiedział więcej niż my, spróbował w życiu o wiele więcej. Patrzymy na Cohena jako mistyka, nauczyciela. Spotkania z nim zawsze były przepełnione śmiechem, winem, nie był człowiekiem pompatycznym, był gentelmanem w każdym calu, człowiekiem o wielkiej klasie. Śpiewa o sobie, że jest hultajem w garniturze i to jest właśnie ten dystans. Taki był" - tak Leonarda Cohena w trzecią rocznicę śmierci wspominał Daniel Wyszogrodzki, polski tłumacz i dziennikarz muzyczny.

Polak podkreślił, że twórczości Cohena to niezwykła szczerość i mądrość, ale przede wszystkim odpowiedzialność za słowo. "Są słynne legendy, które mówią, że Dylan pisze piosenkę w kilkanaście minut, Cohenowi zajmuje to kilka lat. To się czuje w jego twórczości, tam nie ma żadnych przypadkowych słów. Ja, jako tłumacz, wiem to najlepiej" - przyznał.

Można nazywać go mistykiem słowa, dla niektórych jego twórczość zdradzała wiele prawdy o życiu, które w przypadku Cohena było podzielone między ucieczkę i akceptację. Z jednej strony jawi się biografia zbliżona do gwiazdy rocka - burzliwa, szalona, z drugiej nadchodzi czas wyciszenia i poszukiwania.

"Cała jego biografia przypomina biografie artystów, bohemy z XIX i początku XX wieku. Ta bardzo rozedrgana twórczość, zmienianie miejsca zamieszkania, wiele kobiet, wiele inspiracji, wiele kontynentów. To był człowiek, który był cały czas w drodze, który nie był pogodzony ze sobą. W połowie swojego życia w 1984 r., kiedy miał 50 lat, wydał Księgę miłosierdzia, 50 psalmów na rozliczenie tej pierwszej części życia. To przejmująca, bardzo głęboka lektura, wyjątkowo filozoficzna, nietypowa dla Cohena" - zwrócił uwagę wspomiany wyżej Daniel Wyszogrodzki.

Drugi etap jego życia, który również mocno odznaczył się w jego twórczości, rozpoczął się w klasztorze zen, na górze Baldy. Nazywano go tam Cichym, co było pewną ironią i symbolem, bo właśnie tam Cohen znalazł wyciszenie.

"Cohen przez całe życie zmagał się z depresją, wyzwolił się z tego w dość późnym okresie. To dominuje jego twórczość, która jest dość ponura, mroczna. Angielski krytyk zażartował, że do każdej płyty Cohena powinna być dodawana brzytwa. Były okresy, kiedy nie wychodził z łóżka. Mówił, że próbował wszystkiego alkoholu, narkotyków, seksu, podróży - wszystkiego, co mogło go oderwać od siebie i tego ciężaru jakim jest depresja. Ona bardzo silnie pobrzmiewa w jego utworach, jednak im późniejsza jego twórczość, tym więcej w niej refleksji nad światem, Bogiem. Depresję zastąpiła refleksja" - wskazał tłumacz utworów Cohena.

Przyznaje, że w późniejszym okresie Cohen był człowiekiem bardziej pogodzonym, nabrał dystansu. "Dla mnie osobiście Cohen był człowiekiem, który staje się łącznikiem z metafizyką, światem nienazwanym z czym na co dzień nie obcuję. Nagle pojawia się ktoś, kto zapytany, czy wierzy w Boga odpowiada, że on go zna. Jest to pozbawione tonu nawoływania, nawracania, jest w tym wszystkim wiarygodny, pokazuje, że w naszym życiu jest coś więcej, że może trzeba zajrzeć w takie miejsca, do których boimy się zaglądać. Cohen pokazuje takie miejsca, których w Płomieniu jest bardzo wiele. Ukazuje godność odchodzenia, pogodzenie się, osiąganie szczęścia dzięki temu, co zrozumiał, przestał się pochylać i rozdrabniać nad tym, co mu umknęło" - tłumaczył.

Wiele miejsca w swoim twórczym życiu Cohen poświęcił malowaniu. Chętnie siadał przed lustrem o 4-5:00 nad ranem i rysował swoje autoportrety, z których część można znaleźć m.in. w książce "Płomień". Jak Cohen postrzegał sam siebie? "Wiele w nich autoironii. Przyznawał, że bardzo go bawił ten proces. Nigdy się nie upiększał. Wręcz przeciwnie, podkreślał cechy starzenia się. Miał świetną kreskę, jednak najważniejsze były podpisy, które świadczą o jego poczuciu humoru" - wskazał Wyszogrodzki.

Ostatnia płyta Leonarda Cohena była przejmującym pożegnaniem. Choć pozostawił on po sobie jeszcze wiele niewybrzmiałych słów. Część z nich będzie można usłyszeć na płycie "Thanks For The Dance", która ukaże na rynku 22 listopada. "To melorecytacje, które Adam Cohen nagrał jeszcze za życia ojca, opatrzone delikatną muzyką, stylizowaną na Cohena. Tam nie ma piosenek, jest to głos z zaświatów. To mi bardzo pasuje do Cohena, że jest taki wiecznie żywy. Nie ma go od trzech lat, a przemówi do nas słowami, których nie słyszeliśmy" - podkreślił Wyszogrodzki.