Kruche, lekko słonawe, maślane ciasto francuskie i delikatny jajeczny krem budyniowy z charakterystycznym cynamonowym posmakiem – tak prezentuje się sztandarowy cukierniczy specjał Portugalii.

Jego historia sięga XVIII wieku, kiedy to mnisi wymyślili ten przysmak. Wykorzystując białka jaj do krochmalenia habitów, mnisi musieli jakość spożytkować pozostające w trakcie procesu żółtka. Trudno o lepszy sposób niż przyrządzenie z nich pysznych deserów.

W trudnych czasach rewolucji mnisi klasztoru hieronimitów w Belém sprzedawali te tartaletki, by zarobić na utrzymanie klasztoru. Gdy ten został zamknięty w 1834 roku, cukiernik klasztorny sprzedał przepis portugalskiemu przedsiębiorcy z Brazylii. Domingo Rafael Alves zadbał o to, aby oryginalny przepis przetrwał następne dwa stulecia. To właśnie w założonej przez niego cukierni, kolejne pokolenia cukierników korzystają z pilnie strzeżonej receptury na ten deser, dziennie serwując 20 tys. tartaletek.

Jednak Pastéis de Belém nie jest jedynym miejscem, w którym można skosztować tradycyjnego portugalskiego deseru. W niedawnym konkursie na najlepsze ciastko, rozstrzygniętym podczas Kongresu Kucharzy w Oeiras, zwyciężyła inna cukiernia o wieloletniej tradycji. Laur zwycięstwa ponownie trafił do kilkakrotnie nagradzanej Pastelaria Aloma.

Zdaniem Célii Pedroso, dziennikarki i autorki przewodników kulinarnych, to właśnie prosta tradycyjna receptura na ten deser stanowi sekret jego sukcesu. Każdy, kto ośmiela się eksperymentować, dodając do niego wanilię czy cytrusy, psuje ten specjał.

"Nadzienie nie powinno być zbyt słodkie i nie powinno mieć żadnych smaków cytryny lub wanilii. Wystarczy posypany na wierzch cynamon, dzięki czemu całość stanowi idealny dodatek do espresso" – wyjaśnia na łamach serwisu Fine Dining Lovers.

W 2009 roku dziennik "The Guardian" umieścił deser na liście 50 "najlepszych produktów spożywczych" na świecie. W 2019 roku Bloomberg przewidywał, że pastel de nata stanie się tak powszechne jak francuski croissant czy włoskie tiramisu. Dziś pastel de nata wykracza daleko poza granice Portugalii i zapewne w wielu miastach znajdziemy lokale, które choć na chwilę przeniosą nas do jego ojczyzny.