Zbilansowana dieta to fundament zdrowego stylu życia, o czym wie prawdopodobnie znakomita większość z nas. Stworzenie idealnego menu zaspokajającego wszystkie potrzeby organizmu nie należy tymczasem do zadań łatwych. Bo choć istnieją uniwersalne zasady, którymi powinniśmy się kierować komponując swój jadłospis, każdy z nas w odmienny sposób reaguje na konkretne pokarmy, inne jest też zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze. Tak przynajmniej twierdzą autorzy nowego badania naukowego.

Według uczonych, najwłaściwsze jest indywidualne podejście do diety. Różni ludzie, nawet bliźniaki mające niemal dokładnie to samo DNA, mogą reagować na te same pokarmy w bardzo odmienny sposób – skonstatowali naukowcy. Podważyli oni w ten sposób uznawane dotychczas za pewnik zasady dotyczące odchudzania i zdrowego żywienia, dostarczając nam zarazem więcej pytań niż odpowiedzi. Szczególnie frapować zdaje się jedno z nich: czyżby to spersonalizowana dieta była królową wśród diet?

„Zalecenia ekspertów względem komponowania diety zakładały jak dotąd, że jeśli będziemy przestrzegać standardowego planu odżywiania, stracimy na wadze i skutecznie unikniemy wielu chorób przewlekłych. Okazało się właśnie, że ta koncepcja jest błędna” – zdradza w rozmowie z „Time” Tim Spector, profesor epidemiologii genetycznej w King's College London.

W ramach badania, którego rezultaty zostały przedstawione niedawno na konferencji American Society for Nutrition, naukowcy wzięli pod lupę styl życia – ze szczególnym uwzględnieniem stosowanej diety – około 1 100 dorosłych mieszkańców USA i Wielkiej Brytanii, w tym 240 par bliźniąt. Przez dwa tygodnie monitorowali oni poziom cukru we krwi uczestników oraz poziom insuliny i tłuszczów po zjedzeniu gotowych posiłków i przekąsek, takich jak babeczki czy słodzone napoje. Ponadto prześledzili ich sen i aktywność fizyczną.

Wyniki eksperymentu mogą wydawać się cokolwiek zaskakujące. Okazało się bowiem, że pokarmy, które zwiększały poziom cukru we krwi lub utrzymywały podwyższony poziom tłuszczu przez wiele godzin u jednej osoby, niekoniecznie wywoływały ten sam skutek u innej – nawet jeśli były one bliźniakami. Ponadto uczestnicy badania reagowali w odmienny sposób na te same posiłki, gdy spożywali je o różnych porach dnia. Jak przekonuje Spector, ustalenia uczonych jednoznacznie wskazują na to, że znane od dekad fakty dotyczące odżywiania nie są w stanie zagwarantować, w jaki sposób dany pokarm wpłynie na nasze zdrowie i wagę.

„Nie oznacza to jednak, że powinniśmy z miejsca porzucić wszystkie znane nam porady dietetyczne. Istnieją wszak pewne wytyczne i zalecenia, które obowiązują nas wszystkich, jak choćby konieczność spożywania dużej ilości produktów zawierających błonnik czy ograniczanie przetworzonej żywności” – zaznacza ekspert.

Pozostaje jednak wciąż wiele nurtujących pytań z zakresu odżywiania. Czy można pomijać śniadanie? Czy okresowy post wspomaga odchudzanie bez powodowania negatywnych konsekwencji dla zdrowia? Czy dieta niskokaloryczna lub niskotłuszczowa jest skutecznym sposobem na pozbycie się nadprogramowych kilogramów? Uzyskanie jednoznacznych odpowiedzi nie jest łatwe.

Wydawać by się więc mogło, że najlepszym kierunkiem są geny, w oparciu o które można byłoby stworzyć dietę idealną. Specjaliści pozostają jednak sceptyczni. Deborah Good, profesor nadzwyczajny ds. żywności i ćwiczeń w Virginia Tech, mówi, że świat nauki nie jest gotowy na stworzenie idealnej diety odpowiadającej naszym genetycznym predyspozycjom.

„Podczas gdy genetyczne powiązania z pewnymi schorzeniami związanymi z dietą, takimi jak nietolerancja laktozy czy celiakia, są już mocno ugruntowane, społeczność naukowa nie w pełni rozumie skomplikowaną matrycę genów i biomarkerów, która wpływa na nasze indywidualne reakcje na żywność” – wyjaśnia Good.

Tim Spector sugeruje, że sekret spersonalizowanej diety może kryć się nie w genetyce, a w mikrobiomie. Kolejne badania wskazują wszak, że kolonie mikrobów żyjących w jelitach mają wpływ na wiele aspektów ludzkiego zdrowia.

Najnowsze badanie przedstawione na konferencji American Society of Nutrition ujawniło, że u bliźniąt mikroorganizmy jelitowe pokrywały się zaledwie w 37 proc., podczas gdy u osób niespokrewnionych korelacja ta utrzymywała się na poziomie… 35 proc., co zdaje się wyjaśniać, dlaczego każdy z nas inaczej reaguje na żywność. W świetle tych różnic dostosowanie wyborów żywieniowych do naszego mikrobiomu, a nie tylko genomu, może wydobyć pełny potencjał spersonalizowanej diety – zaznacza ekspert.

Naukowcy wciąż nie dysponują jednak wystarczającą wiedzą na temat bakterii jelitowych lub interakcji między dietą a genami, aby móc stworzyć spersonalizowany jadłospis, który byłby w stanie zrewolucjonizować nasz sposób odżywiania. Na razie, jak mówi Spector, możemy jedynie postępować zgodnie z uniwersalnymi sugestiami dietetycznymi, takimi jak jedzenie na co dzień dużej ilości owoców i warzyw czy ograniczanie przetworzonej żywności. Dieta spersonalizowana, w stu procentach odpowiadająca potrzebom naszego organizmu, to wciąż, jak się zdaje, pieśń przyszłości.