Cepeliny kształtem przypominają sterowce z początku XX wieku. Wykonane są z masy ziemniaczanej lub mączno-ziemniaczanej. Farsz mięsny można zastąpić grzybami, kapustą kiszoną, a nawet serem. Na talerzu cepeliny często pływają w tłuszczu ze skwarkami. Dobrze łączą się z ciemnym, wytrawnym piwem.

Ziemniaczane kluski największą popularnością cieszą się na Litwie, ale są przysmakiem spotykanym również w innych krajach bałtyckich. Skosztujemy ich także w północno-wschodniej Polsce. Tam noszą nazwę kartaczy.

Recepturę na kartacze podaje Adrianna Stawska-Ostaszewska w niedawno wydanej książce „Dzieje łakomstwa i obżarstwa”, o historii jedzenia w wielu wymiarach. Podstawowy przepis zawiera następujące składniki: 1,5 kg ziemniaków, 100 g mąki, jajko, sól. Do farszu potrzebne będą: 0,25 kg mięsa wieprzowego z łopatki, 3 łyżki tartej bułki, posiekana cebula, łyżka masła, 2 ząbki czosnku, sól, szczypta majeranku, pół łyżeczki mielonego pieprzu, pół szklanki wody lub wywaru z gotowanego mięsa.

W dalszej części przepisu czytamy, co następuje: „Połowę ziemniaków ugotować w mundurkach, ostudzić, obrać i przecisnąć przez praskę. Resztę obrać i zetrzeć na drobnej tarce. Pozostawić na 20 minut, zlać płyn z wierzchu, a starte ziemniaki połączyć z gotowanymi. Wbić jajko, posolić, zagnieść ciasto, z którego uformować wałek o średnicy pięciu centymetrów i pokroić na kawałki”.

Przed nami jeszcze trochę pracy: „Z kawałków zrobić placuszki, nakładać nadzienie, zlepiać i formować kluski okrągłe lub w kształcie wrzeciona. Wrzucać partiami na wrzącą, osoloną wodę z dodatkiem trzech łyżek oleju, tak aby swobodnie pływały. Gotować około 20 minut, czyli jakieś siedem minut od ponownego wrzenia wody. Wyjmować łyżką cedzakową prosto na półmisek i polewać stopioną słoniną z przyrumienioną na niej cebulką”.

Jeśli chodzi o farsz, mięso wieprzowe gotujemy w rosole i je mielimy. Do masy dodajemy bułkę tartą, cebulę zrumienioną na łyżce masła, czosnek roztarty z solą, sporą szczyptę majeranku, mielony pieprz, a także wodę lub wywar z gotowania mięsa.