Londyn: Wystawa polskiej artyski Franciszki Themerson w Tate Britain

W Tate Britain, jednej z najważniejszych galerii sztuki w Londynie, otwarto w poniedziałek wystawę dzieł Franciszki Themerson - polskiej malarki, rysowniczki, ilustratorki i wydawczyni, która przez prawie pół wieku mieszkała w Wielkiej Brytanii.

Na wystawę zatytułowaną "Walking Backwards" składają się dwa filmy zrealizowane przez nią w latach 30. XX wieku, jeszcze gdy mieszkała w Polsce, seria 28 powstałych w Londynie grafik z lat 1940-42, które dokumentowały życie w czasie wojny, a także trzy obrazy z lat 50., w tym zakupiony w tym roku "Comme la vie est lente et comme l'espérance est violente" z 1959 roku.

"Tych 28 grafik powstało w czasie, gdy mieszkała samotnie w Londynie, rozdzielona z mężem, który pozostał w okupowanej Francji. Byli bardzo zakochani i bardzo przygnębieni rozłąką. Rzadko mogli korespondować listownie. Franciszka pisała listy, z których część nie została wysłana, a niektóre z nich mamy tu na wystawie. Ale tworzyła też te grafiki, które były innym sposobem wyrażania doświadczeń związanych z rozłąką i wojną. Widzimy ją więc, wędrującą samotnie po Londynie, bomby spadające z nieba, ludzi szukających schronienia w tunelach metra" - opisuje Hilary Floe.

Jak dodaje, trzy obrazy z lat 50. pokazują dojrzały styl malarski Themerson, stanowiąc przetworzenie wojennej traumy i próbę znalezienia sposobów na wyrażenie tego, co to znaczy być żywym.

Kuratorka podkreśla, że wojenne doświadczenia i emocje Themerson nabierają dodatkowego znaczenia w obliczu trwających wojen na Ukrainie i na Bliskim Wschodzie.

"Niestety, bomby znowu spadają na ludzi w wielu częściach świata i myślę, że im bardziej możemy wyobrazić sobie siebie w takiej sytuacji, tym lepszymi obywatelami świata możemy być. To bardzo poruszające rysunki. Trudno sobie wyobrazić, jak to jest przeżyć wojnę, i większość naszych gości nie ma i nie będzie mieć takiego doświadczenia, więc ważne jest, by docenić to, jak dobrą kronikarką przejmujących doświadczeń była Themerson" - mówi Floe.

Franciszka Themerson urodziła się w Warszawie w 1907 roku. W latach 1938-40 mieszkała w Paryżu, a od 1940 roku aż do śmierci w Londynie.

Była przede wszystkim malarką, choć zajmowała się także innymi dziedzinami sztuki - była ilustratorką książek, w tym dla dzieci, projektowała scenografie i kostiumy teatralne, realizowała eksperymentalne filmy, jak również była dyrektorką artystyczną założonego wraz mężem Stefanem wydawnictwa Gaberbocchus Press, które wydało ok. 60 książek, często właśnie przez nią ilustrowanych. Artystka zmarła w 1988 roku.

Miała kilkadziesiąt indywidualnych wystaw, przede wszystkim w Wielkiej Brytanii i w Polsce. Dwa lata temu jej cztery obrazy znalazły się na przekrojowej wystawie poświęconej powojennej sztuce brytyjskiej "Postwar Modern. New Art in Britain 1945-1965", która była prezentowana w Barbican Gallery w Londynie.

Wystawa "Walking Backwards" została przygotowana przy wsparciu Instytutu Kultury Polskiej w Londynie i będzie czynna do 30 marca przyszłego roku. Wstęp, jak na wszystkie wystawy w Tate Britain, jest wolny.