Minęło pół roku z wirusem. Co wiemy o Covid-19, a czego nie?

Nieco mniej możemy się martwić infekcją z powierzchni

Wyniki badania opublikowane w marcu w "The New England Journal of Medicine" wykazały, że w warunkach laboratoryjnych wirus może przetrwać do trzech dni na plastiku lub stali, a na tekturze - do 24 godzin. Inne badania donoszą o znalezieniu wirusa w otworach wentylacyjnych w szpitalnych salach, a także na myszach komputerowych czy klamkach.

Wiele osób martwiło się, że dotykając powierzchni, z którą wcześniej miała styczność zarażona osoba, a następnie dotykając własnych ust, nosa lub oczu, zarażą się wirusem. Problem w tym, że nikt nie badał, jak zachowuje się "żywy" wirus, a jak jedynie ślady jego materiału genetycznego.

Inni naukowcy, komentując te badania, stwierdzili nawet, że wirus na tych powierzchniach może się szybciej degradować. Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom w USA od marca przekonuje, że skażone przedmioty "nie są uważane za główną drogę" rozprzestrzeniania się wirusa.

Uważa się, że kluczowym czynnikiem powodującym infekcję jest bezpośrednie wdychanie kropelek uwalnianych, gdy zarażona osoba kicha, kaszle, śpiewa lub mówi.

Możemy również mniej martwić się mutującym wirusem

W lutym trzech ekspertów od wirusów opublikowało artykuł pt. "Nie powinniśmy się martwić, gdy wirus mutuje podczas epidemii". Jednak gdy pandemia ogarnęła świat, media grzmiały, że nowy koronawirus ulega niebezpiecznym mutacjom.

Ten niepokój wynikał z niezrozumienia, co to znaczy, gdy wirus mutuje. Kiedy zainfekowana komórka produkuje nowe wirusy, czasami popełnia błędy podczas kopiowania genów wirusowych. Te błędy to mutacje i okazuje się, że większość z nich jest szkodliwa dla wirusów, utrudniając im zdolność do "porywania" naszych komórek.

Naukowcy zidentyfikowali nowe mutacje w różnych szczepach nowego koronawirusa, ale na razie nie przekłada się to na powstanie jakichś niebezpiecznych nowych szczepów. Jednak nie ma pewności, że takowe się nie pojawią, więc naukowcy cały czas muszą bacznie monitorować sytuację.

Dotąd naukowcy odkryli, że w porównaniu z innymi wirusami nowy koronawirus ma stosunkowo wolny odsetek nowych mutacji.

To wielka ulga dla twórców szczepionek. Wirusy grypy mutują tak szybko, że ludzie muszą co roku otrzymywać nową szczepionkę przeciw grypie, aby zachować ochronę. HIV ma tak dużą różnorodność genetyczną, że skuteczna szczepionka przeciwko niemu jeszcze nie została znaleziona. 

Nie możemy liczyć na to, że ciepła pogoda pokona wirusa

Gorąca i wilgotna pogoda nie powstrzyma pandemii. Więcej światła słonecznego i wilgotności może spowolnić jego rozprzestrzenianie się, ale prawdopodobnie nie będziemy wiedzieć, o ile. Inne czynniki, takie jak ograniczenie podróży, dystans społeczny, zamknięte szkoły, odwołane spotkania i noszenie maski, są skuteczniejsze niż czynnik pogodowy.

Wiadomo kilka rzeczy na temat warunków, które sprzyjają wirusowi lub mu nie sprzyjają. Promienie ultrafioletowe w świetle słonecznym pomagają zniszczyć wirusa na powierzchni, a niektóre badania wykazały niewielki wpływ wilgoci. Najdłużej żyje na twardych powierzchniach, takich jak plastik i metal. Nie przetrwa w basenie, jeziorze ani wodzie morskiej. Wiatr go rozprasza. Ryzyko przenoszenia jest niższe na zewnątrz niż w pomieszczeniu.

Drewniana ławka w słońcu na wietrznej plaży jest lepszym rozwiązaniem niż metalowo-plastikowy fotel po zacienionej stronie basenu. Ale jeśli ktoś zarażony siedzi blisko ciebie i kaszle, dużo mówi lub śpiewa, to tak naprawdę nie ma znaczenia, gdzie siedzisz i jak pogodny jest dzień.

"Wirus nie potrzebuje sprzyjających warunków" - twierdzi Peter Juni, epidemiolog z University of Toronto. Covid-19 ma populację bez odporności, która czeka na zarażenie. Będzie słońce, a koronawirus przetrwa.

W Dniu Niepodległości wiele osób w Stanach Zjednoczonych gromadziło się przy pięknej pogodzie bez masek. Jeśli którykolwiek z nich został zainfekowany i oddychał, prawdopodobnie zaraził kogoś innego.

Wyścig po szczepionkę na SARS-CoV-2 trwa

Na całym świecie powstaje ok. 200 eksperymentalnych szczepionek na nowego koronawirusa. Kilkanaście weszło już w fazę badań z udziałem ludzi.

Faza I to próby bezpieczeństwa. Naukowcy podają szczepionkę niewielkiej liczbie osób, by sprawdzić jej bezpieczeństwo i dawkowanie oraz by zbadać, czy stymuluje ona układ odpornościowy.

Faza II to próby rozszerzone. Naukowcy podają szczepionkę setkom ludzi podzielonych na grupy (np. wiekowe), by sprawdzić, jak działa na nich szczepionka. Te próby dodatkowo sprawdzają bezpieczeństwo szczepionki i jej zdolność do stymulowania układu odpornościowego.

Faza III to próby skuteczności. Naukowcy podają szczepionkę już tysiącom ludzi. Sprawdzają, ilu zaszczepionych zakazi się wirusem w porównaniu z ochotnikami, którzy otrzymali placebo. W tej fazie ustala się, czy szczepionka chroni przed koronawirusem.

Obecnie dwie szczepionki są w III fazie badań klinicznych. Pierwsza to preparat chińskiej firmy Sinopharm. Chińczycy dogadali się z Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, aby rozpocząć testowanie skuteczności inaktywowanej szczepionki wirusowej w Zatoce Perskiej.

Druga to szczepionka ChAdOx1nCoV-19, opracowana przez brytyjsko-szwedzką firmę AstraZeneca i Uniwersytet w Oksfordzie. Oparta na szympansim adenowirusie szczepionka jest w II/III fazie badań klinicznych w Wielkiej Brytanii oraz w fazie III w Brazylii i Afryce Południowej. Docelowo ma ją dostać 2 tys. Brazylijczyków. Podano ją także już 4 tys. ochotników w Wielkiej Brytanii (zaszczepionych ma być jeszcze 10 tys.). Testy rozpoczynają się też w Afryce Południowej. 

Źródła: "The New York Times", Six Months of Coronavirus: Here’s Some of What We’ve Learned; nature.com;  "The New England Journal of Medicine"