Badanie: Dlaczego Polacy przechodzą na emeryturę?

Badanie "SHARE 50+ w Europie" pozwala odpowiedzieć na pytania o stan zdrowia, relacje społeczne oraz sytuację finansową i zawodową osób po 50. roku życia. Baza danych służy następnie naukowcom do analiz, a instytucjom rządowym do planowania polityki publicznej. Wyniki 7. rundy badań podsumowała rzecznik Szkoły Głównej Handlowej.

W badaniu pytano m.in. o powody przejścia na emeryturę. Dwie trzecie badanych odpowiedziało, że na emeryturę przechodzi z powodu wieku. 45 proc. wskazało na stan zdrowia, 28 proc. na postawę pracodawcy, 12 proc. na sytuację na lokalnym rynku, a 10 proc. na umiejętności.

Ponad połowa respondentów deklarowała chęć przejścia na emeryturę tak szybko, jak to możliwe. Osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz średnim częściej to deklarowały w porównaniu do osób z wyższym wykształceniem. A osoby pracujące na własny rachunek deklarowały to o 15 proc. rzadziej niż te, które pracowały na umowę o pracę na czas nieokreślony.

Chęć przejścia na emeryturę zależy również od sytuacji rodzinnej. W Polsce aż 12 proc. par małżeńskich deklarowało chęć przejścia na emeryturę w tym samym czasie. Relatywnie duża grupa Polaków w wieku przedemerytalnym nie pracuje, co dotyczy zwłaszcza osób mieszkających na wsi i z niższym poziomem wykształcenia. Osoby w wieku 50–64 lat z wyższym wykształceniem w Polsce pozostają na rynku równie długo co ich rówieśnicy z innych krajów.

Ponad połowa osób w wieku 50+ w Polsce pracowała na umowę o pracę na czas nieokreślony. Praca na własny rachunek była drugą w kolejności formą zatrudnienia, częściej dotyczyła mężczyzn. Mniej niż 10 proc. badanych miało umowę o pracę na czas określony.

Jeśli chodzi o warunki pracy, to respondenci często lub bardzo często mieli do czynienia z koniecznością wykonywania powtarzalnych ruchów ręką (ok. 73 proc.), przybierania pozycji stojącej (70 proc.), bolesnej (54 proc.), lub siedzącej (53 proc.). Wskazywali na wykonywanie pracy często lub czasami w hałasie (44 proc.), w wysokich (41 proc.) lub niskich (35 proc.) temperaturach oraz na występowanie wibracji (35 proc.). Grupą znacząco częściej narażoną na większość tych czynników ryzyka byli mężczyźni z wykształceniem poniżej wyższego.

Osoby, które często pracują w bolesnej pozycji, o 14 proc. częściej wyrażają chęć jak najszybszego przejścia na emeryturę. W przypadku osób, które często były narażone na ryzyko niskich temperatur, odsetek był wyższy. Z kolei osoby mające często lub czasami w pracy kontakt z klientami i innymi osobami rzadziej wyrażały taką potrzebę.

Odsetek Polaków uznających swoje zdrowie za bardzo dobre wynosi od 20 proc. w grupie wieku 50–54 lata do 2 proc. w grupie wieku 85 lat i więcej.

Co najmniej dwie choroby przewlekłe zdiagnozowanych ma blisko 40 proc. Polaków w wieku 50–59 lat, 55 proc. w wieku 60–64 lat, 63 proc. w wieku 65–69 lat, ponad trzy czwarte w wieku 70–79 lat i 80 proc. w wieku 80 lat.

"Niepokojące są wy­niki samooceny stanu zdrowia Polaków w wieku okołoemerytalnym (60–64 lata) i w grupie wieku 65–69 lat. Tylko połowa z tych osób oceniła swój stan zdrowia jako co najmniej dobry (53 proc. w wieku 60–64 i 48 proc. w wieku 65–69)" - czytamy w komunikacie SGH.

Jeśli chodzi o utrzymanie sprawności fizycznej, to w 2017 r. jedynie co piąta osoba w wieku 55+ wskazywała uprawianie sportu częściej niż raz w tygodniu. Częściej uprawiali sport mężczyźni, a także osoby z wyższym wykształce­niem .

W 2017 r. w Polsce opiekę nad wnukami deklarowało 51 proc. badanych, a regularną opiekę (raz w tygo­dniu lub częściej) – 36 proc. W 2017 r. tylko 5 proc. Polaków powyżej 55. roku życia angażowało się w prace społeczne w organizacjach społecznych.

"Ludność w Europie się starzeje. Obecnie w Polsce przeszło co trzecia osoba jest po pięćdziesiątce. W 2037 r. osoby 50+ będą stanowić blisko połowę mieszkańców Europy. Dlatego tak ważne jest poznanie sytuacji, problemów i atutów tych osób. To pozwala lepiej planować politykę publiczną i czerpać z doświadczeń innych krajów" - podsumowuje cytowana w komunikacie krajowa koordynator realizacji badania SHARE w Polsce dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, dyrektor Instytutu Statystyki i Demografii.