Ostrzeżenie dla HMRC przed "ryzykiem" związanym z nowymi zasadami wynagradzania freelancerów

Zmiany w przepisach, znane jako IR35, zostały wprowadzone w sektorze prywatnym w kwietniu 2021 roku, po wcześniejszym ich wdrożeniu w sektorze publicznym w 2017 roku. Przesunęły one obowiązek sprawdzenia statusu podatkowego zatrudnianych freelancerów z osób fizycznych na organizacje, które ich zatrudniają.

Środki te zostały wprowadzone w celu przeciwdziałania przypadkom unikania płacenia podatków przez tak zwanych "ukrytych pracowników". Chodzi o sytuacje, w których pracownicy - którzy wystawiają rachunki za swoje usługi za pośrednictwem spółek z ograniczoną odpowiedzialnością - unikają płacenia podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne, mimo że faktycznie są pracownikami. Zamiast tego płacą podatek od osób prawnych, który jest zazwyczaj niższy.

Krajowy Urząd Kontroli (NAO) stwierdził, że chociaż reformy sektora publicznego w 2017 r. skutecznie ograniczyły unikanie opodatkowania i zwiększyły wpływy z podatków, to ich wdrożenie było zbyt pochopne. Prawie połowa organizacji sektora publicznego ankietowanych przez HMRC stwierdziła, że uznała reformy za trudne do spełnienia – podał urząd.

W międzyczasie urząd ostrzegł, że HMRC stanęło przed kolejnymi wyzwaniami związanymi z "identyfikacją, monitorowaniem i rozwiązywaniem problemów niezgodności" w znacznie obszerniejszym sektorze prywatnym, który ma bardziej złożone łańcuchy dostaw pracowników.

Raport ostrzega, że stwarza to większe ryzyko utraty nadzoru przez HMRC, popełniania błędów przez firmy oraz tego, że konsekwencją reform mogą być zmiany w ścieżkach kariery pracowników lub przeniesienie działalności gospodarczej za granicę. W przeciwieństwie do organów publicznych, HMRC jest również bardziej narażone na przyszłe pozwy sądowe ze strony przedsiębiorstw.

HMRC pierwotnie oszacował, że około 30 tys. osób korzystających z firm świadczących usługi osobiste w sektorze publicznym odczuje negatywne skutki tych zmian, w porównaniu do około 180 tys. osób w sektorze prywatnym.

NAO poinformował w czwartek, że HMRC oszacował z perspektywy dwóch lat po wprowadzeniu zmian w sektorze publicznym, że dodatkowe 50 tys. osób było na liście płac w instytucjach publicznych, co spowodowało wzrost podatku netto o 250 mln funtów w tym okresie - przy czym zakładano, że będzie to 100 mln funtów. Jednakże podano również, że instytucje publiczne miały trudności z zatrudnianiem podwykonawców i poniosły większe koszty - chociaż zauważono, że nie jest jasne, czy było to wyłącznie spowodowane reformami.

NAO ostrzegło, że HMRC mogło nie doszacować kosztów, jakie organizacje poniosą w związku z wprowadzeniem zmian i wezwało do dokonania aktualizacji przyjętych prognoz w oparciu o rzeczywiste doświadczenia. Według raportu konieczne są dalsze zmiany w celu ulepszenia opracowanego przez HMRC specjalnego narzędzia internetowego, które ma pomagać pracodawcom w sprawdzaniu statusu pracowników.

W odpowiedzi na raport Meg Hillier, przewodnicząca komisji finansów publicznych Izby Gmin, skrytykowała HMRC za "chaotyczny przebieg realizacji pierwszego etapu nowych wytycznych IR35". Doprowadziło to do sytuacji, w której organy publiczne są "zdezorientowane zmianami" i przyczyniło się do "wysokiego poziomu niezgodności przez departamenty rządowe" – stwierdziła.

Raport wykazał, że ministerstwa i agencje rządowe uwzględniły w swoich sprawozdaniach finansowych za lata 2020-21 dodatkowe zobowiązania podatkowe w wysokości 263 mln funtów, wynikające z niepoprawnego administrowania reformą. Trzy największe straty zostały poniesione przez Ministerstwo Pracy i Emerytur (87,9 mln funtów), Ministerstwo Sprawiedliwości (72 mln funtów) i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (29,5 mln funtów).

Hillier wezwała HMRC do "wyciągnięcia wniosków i zachowania ostrożności" wobec sektora prywatnego, aby uniknąć negatywnego efektu domina na rynku pracy i w szeroko rozumianej gospodarce.