Pierwszy od czasów Brexitu szczyt Wielka Brytania – Unia Europejska

Starmer od momentu objęcia stanowiska premiera w lipcu 2024 r. zapowiadał "reset" w stosunkach ze Wspólnotą, napiętych za rządów Partii Konserwatywnej, która sprawowała władzę od Brexitu w 2020 r. Szczyt ma być zwieńczeniem zabiegów rządu laburzystów.

Kluczowe będzie zawarcie porozumienia w zakresie współpracy obronnej, które da Wielkiej Brytanii możliwość skorzystania z programu pożyczek SAFE na inwestycje obronne o wartości 150 mld euro.

Brytyjczycy oczekiwali także ułatwień przy przekraczaniu unijnych granic, zmniejszenia kontroli w handlu żywnością oraz współpracę w walce z przemytnikami zarabiającymi na migrantach.

Do ostatnich godzin nie było jednak jasne, czy do zawarcia porozumienia w ogóle dojdzie, gdyż w nocy z niedzieli na poniedziałek negocjacje nadal trwały. "Oczekujemy udanego szczytu, tzw. resetu, którego chcą Brytyjczycy, ale musi to być początek partnerstwa korzystnego dla obu stron" - oznajmił jeden z unijnych dyplomatów.

Jak dodał, współpraca w zakresie bezpieczeństwa jest najbardziej widoczna, ale na stole jest cały pakiet spraw do załatwienia. "Nie zaakceptujemy elementów, które są tylko korzystne dla Wielkiej Brytanii, bez silnych gwarancji i zobowiązań w innych kwestiach ważnych dla UE, takich jak rybołówstwo, energia, mobilność młodzieży itp." - zaznaczyło źródło unijne.

Wątpliwości w Brukseli kontrastowały z oświadczeniem wydanym w sobotę przez Londyn. "W tym tygodniu premier zawrze kolejną umowę, która przyniesie korzyści interesom narodowym tego kraju. Będzie to korzystne dla wzrostu, korzystne dla miejsc pracy, korzystne dla rachunków i korzystne dla naszych granic" - ogłosił brytyjski rząd.

Na szczycie Starmer spotyka się z szefową Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen oraz przewodniczącym Rady Europejskiej Antonio Costą.

Tego samego dnia w Londynie mają się spotkać także ministrowie spraw zagranicznych Francji, Włoch, Niemiec, Hiszpanii i Polski (tzw. Trójkąt Weimarski+) z brytyjskim szefem dyplomacji Davidem Lammy. Zapowiedziano, że będzie to kontynuacja wizyty przywódców Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Polski w Kijowie 10 maja, podczas której, wraz z USA, wezwali oni Rosję do wyrażenia zgody na 30-dniowe zawieszenie broni w Ukrainie.

Oczekuje się, że podczas szczytu UE-Wielka Brytania zostaną ogłoszone trzy oświadczenia. Poza umową obronną przyjęta ma zostać wspólna deklaracja o solidarności geopolitycznej, która wymienia priorytetowe wspólne działania takie jak wspieranie Ukrainy, utrzymywanie presji wobec Rosji i położenie kresu cierpieniu ludności cywilnej w Strefie Gazy.

Celem szczytu jest też usunięcie niektórych barier handlowych, powstałych w wyniku Brexitu, np. w kwestii stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (SPS) oraz ułatwienia eksportu i importu mięsa oraz produktów roślinnych.

Negocjacje poprzedzające szczyt dotyczyły także porozumienia o kwotach połowowych. W czerwcu 2026 r. wygaśnie umowa, zawarta w momencie wyjścia Wielkiej Brytanii z UE. Londyn domaga się przedłużenia umowy o kolejne cztery lata, a Bruksela o siedem lat.

Na stole negocjacyjnym leży także kwestia swobody ruchu – UE domaga się uruchomienia programu mobilności dla młodych obywateli państw unijnych, co ma umożliwić ich podróżowanie, studiowanie, a także podjęcie pracy w Zjednoczonym Królestwie. 

Druga strona zaś żąda uznania przez UE kwalifikacji zawodowych Brytyjczyków, co ma zachęcić do prowadzenia działalności transgranicznej.