Amnesty International: Mniej krajów stosowało karę śmierci, ale liczba egzekucji wzrosła

113 krajów i terytoriów na świecie zniosło karę śmierci za wszystkie rodzaje przestępstw. Ostatnim, jakie dołączyło do tej grupy, jest Zambia, gdzie odejście od kary śmierci ogłoszono pod koniec 2022 roku. W 55 państwach kara śmierci wciąż obowiązuje w prawie i jest stosowana w praktyce – wynika z danych AI.

"Region Afryki jest światłem nadziei na abolicję, liczymy na dobre wiadomości z krajów, w których trwają procesy znoszenia kary śmierci, takich jak Zimbabwe i Liberia" – podkreśliła Sangiorgio.

Meline Szwarcberg ze Światowej Koalicji Przeciw Karze Śmierci wyraziła nadzieję, że naciski abolicjonistów pomogą "wzmocnić trend, by Afryka stała się kontynentem wolnym od kary śmierci". Z danych AI wynika, że w 2023 roku w Egipcie i Somalii stracono łącznie co najmniej 46 osób.

Kroki w stronę abolicji poczyniły niektóre kraje Azji. W 2023 roku Malezja zniosła obowiązek wymierzania kary śmierci za 11 najcięższych zbrodni, a Pakistan zrezygnował z niej w przypadku przestępstw narkotykowych.

AI odnotowała w 2023 roku 1 153 egzekucje, o 31 proc. więcej niż rok wcześniej. Wzrosła liczba osób straconych za przestępstwa związane z narkotykami, szczególnie w Iranie i Arabii Saudyjskiej, które odpowiadają wspólnie za 89 proc. wszystkich wykonanych wyroków, o jakich wiadomo.

Wśród metod wykonywania wyroków w 2023 roku były powieszenie, podanie zastrzyku z trucizną i rozstrzelanie, a w Arabii Saudyjskiej skazanych uśmiercano przez ścięcie – wynika z raportu AI. Wśród państw rozwiniętych, egzekucje miały miejsce w USA i Singapurze.

Najwięcej egzekucji odbywa się w Chinach, ale władze tego kraju, podobnie jak rządy Wietnamu i Korei Północnej, nie ujawniają informacji na ten temat, poza niektórymi przypadkami. Według Amnesty co roku w ChRL wykonywane są tysiące egzekucji, ale z powodu braku wiarygodnych danych nie są one zliczane do globalnych statystyk.

"Ograniczone oficjalne doniesienia o egzekucjach i wyrokach śmierci sugerują, że celem jest wysłanie sygnału, poprzez zastosowanie kary śmierci, że zbrodnia lub sprzeciw nie będą tolerowane" – zaznaczyła Sangiorgio. Podkreśliła, że w Chinach wyroki śmierci zapadają między innymi w sprawach narkotykowych.

Ekspertka AI zwróciła uwagę na podejmowane w Chinach kroki na rzecz wzmocnienia gwarancji należytego procesu w sprawach zagrożonych karą śmierci. Oceniła jednak, że "należy zrobić znacznie więcej", by stosowanie tej kary w Chinach dostosować do prawa i standardów międzynarodowych.

Niektórzy chińscy obrońcy praw człowieka szacują tymczasem, że Chiny mogą odpowiadać nawet za 80 proc. wykonywanych na świecie wyroków, co w zestawieniu z danymi AI oznaczałoby co najmniej 4 tys. egzekucji w ciągu roku.

Kara śmierci obowiązuje nie tylko w komunistycznych Chinach, ale też na rządzonym demokratycznie Tajwanie. Pod koniec września tajwański Trybunał Konstytucyjny orzekł, że kara śmierci jest zgodna z ustawą zasadniczą, a z sondaży wynika, że popiera ją ponad 80 proc. społeczeństwa. Egzekucja grozi tam 37 skazanym na śmierć przestępcom.

W Europie w 2023 roku nie stracono nikogo. Jedynym państwem kontynentu, które w praktyce stosuje karę śmierci, jest Białoruś - ostatnia znana egzekucja miała tam miejsce w 2022 roku. W ostatnich latach pojawiły się jednak głosy polityków i sondaże sugerujące wzrost poparcia społecznego dla przywrócenia kary śmierci w niektórych krajach UE, m.in. we Francji, a także w Wielkiej Brytanii.

"To rzeczywiście niepokojące, że opinia publiczna w niektórych europejskich krajach przesunęła się w kierunku przywrócenia kary śmierci, a pewne partie polityczne podjęły tę sprawę. Europę wciąż jednak chronią jej silne ramy praw człowieka" – oceniła Meline Szwarcberg ze Światowej Koalicji Przeciwko Karze Śmierci, zwracając uwagę na obowiązujące umowy międzynarodowe, zwłaszcza w UE.

Zdaniem Chiary Sangiorgio z AI sondaże opinii publicznej w sprawie kary śmierci są często używane jako argument za jej utrzymaniem, ale ich wyniki zależą w dużym stopniu od przyjętej metodologii badania i czasu, w jakim jest ono prowadzone. "Sondaże należy uważać za pomiar temperatury tego, jak rządy powinny poszerzać świadomość społeczną w odniesieniu do kwestii praw człowieka związanych z karą śmierci" – oświadczyła.

"Nigdy nie wolno nam zapominać o nieodwracalnych skutkach tej okrutnej kary" – oceniła ekspertka Amnesty International.