Rishi Sunak przejmuje przywództwo w Partii Konserwatywnej. Co dalej?

Będący od początku faworytem partyjnych wyborów były minister finansów uzyskał poparcie prawie 200 posłów, czyli znacznie powyżej połowy klubu poselskiego.

Do ostatniej chwili o osiągnięcie minimum umożliwiającego pozostanie w grze, walczyła jego jedyna kontrkandydatka, przewodnicząca Izby Gmin Penny Mordaunt, ale na kilka minut przed upływem terminu ogłosiła, że wycofuje się z wyścigu. Przyznała tym samym, że nie udało jej się zebrać wymaganego poparcia. Według nieoficjalnych informacji z obozu Mordaunt, opowiedziało się za nią 90 posłów.

Wbrew przypuszczeniom swojego startu w wyborach nie ogłosił były premier Boris Johnson. Wczoraj wieczorem oświadczył, że choć uzyskał poparcie 102 posłów, zdecydował, że to nie jest właściwy czas na jego powrót.

Sunak objął funkcję lidera partii od razu, a urząd premiera przejmie najprawdopodobniej jutro, po audiencji u króla Karola III, który formalnie powierzy mu misję sformowania nowego rządu. W obu tych rolach zastąpi Liz Truss, która w miniony czwartek ogłosiła swoją rezygnację. Truss została liderką konserwatystów zaledwie siedem tygodni temu, 5 września, a szefową rządu - dzień później. Przeszła tym samym do historii jako zdecydowanie najkrócej urzędująca premier w historii Wielkiej Brytanii.

Z kolei 42-letni Sunak stanie się najmłodszym premierem obejmującym urząd od 210 lat i pierwszym szefem rządu azjatyckiego pochodzenia - jego rodzice wywodzą się z Pendżabu w Indiach. Ministrem finansów był od lutego 2020 r. do początku lipca tego roku. Rezygnacje jego oraz ministra zdrowia Sajida Javida pociągnęły za sobą całą lawinę dymisji składanych przez posłów na niższych stanowiskach rządowych, co ostatecznie skłoniło premiera Borisa Johnsona do ustąpienia.

Sunak, Mordaunt i Truss znaleźli się wśród ośmiorga posłów ubiegających się latem o zastąpienia Johnsona. Były minister finansów zajął pierwsze miejsce we wszystkich pięciu turach głosowania w klubie poselskim, ale w decydującej rundzie - w której wyboru dokonywali wszyscy członkowie partii - przegrał z ówczesną minister spraw zagranicznych Truss.

Jednak ogłoszony przez jej rząd program szeroko zakrojonych cięć podatkowych został fatalne przyjęty przez rynki finansowe, bo miał być sfinansowany przez zwiększenie zadłużenia kraju. W efekcie spowodowało to ostry spadek kursu funta i interwencję Banku Anglii, a następnie skłoniło nową premier do szybkiej rezygnacji.

Sunak przejmuje przywództwo w Partii Konserwatywnej w czasie, gdy znajduje się ona w najgłębszym kryzysie w swojej historii. Według zeszłotygodniowych sondaży poparcie dla rządzących od 12 lat konserwatystów oscyluje na poziomie 20 proc., zaś dla opozycyjnej Partii Pracy przekracza 50 proc., co w przypadku wyborów przełożyłoby się na zdecydowane zwycięstwo laburzystów.

Nowy lider nie jest zobowiązany do rozpisywania przedterminowych wyborów, a wobec tych fatalnych sondaży jest wysoce mało prawdopodobne, by się na to zdecydował w najbliższym czasie. Głosowania domaga się cała opozycja, a także większość opinii publicznej. Jednym z głównych argumentów wskazywanych na rzecz wyborów jest fakt, że Sunak to już drugi kolejny premier obejmujący urząd bez własnego mandatu od wyborców.

Do zwycięstwa w poprzednich wyborach, w grudniu 2019 roku, konserwatystów poprowadził Boris Johnson. Najpóźniejszym teoretycznie możliwym terminem, w którym muszą się odbyć kolejne, jest styczeń 2025 roku.