Ponad połowa Polaków uważa, że lekarz nie może odmówić przerwania ciąży

W związku z kontrowersjami, jakie wzbudziło podpisanie przez część środowiska lekarskiego "Deklaracji wiary", w której lekarze uznają pierwszeństwo prawa Bożego nad ludzkim, CBOS postanowił sprawdzić, jakie jest społeczne przyzwolenie dla tego typu działań i stosowania przez lekarzy tzw. klauzuli sumienia.

Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza, może się on powstrzymać od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, ma jednak obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w innej placówce oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.

Jak wynika z sondażu CBOS, większość Polaków nie uważa, że lekarze mają prawo odmawiania wykonywania określonych działań medycznych ze względu na własne poglądy. Z jeszcze mniejszym zrozumieniem spotyka się kwestia klauzuli sumienia farmaceutów, zgodnie z którą mogliby oni odmawiać realizacji recept, np. na środki antykoncepcyjne.

Blisko trzy czwarte badanych (73 proc.) jest zdania, że nawet w sytuacji konfliktu sumienia lekarz nie może odmówić wydania skierowania na badania prenatalne, gdy istnieje podwyższone ryzyko wady genetycznej lub rozwojowej płodu.

Prawie dwie trzecie ankietowanych (62 proc.) sądzi, że lekarz nie może odmówić wydania skierowania na zabieg przerwania ciąży, w sytuacji gdy kobietę, zgodnie z prawem, można do takiego zabiegu zakwalifikować. Ponad połowa respondentów (52 proc.) jest zdania, że lekarz nie może, powołując się na własne sumienie, odmówić wykonania zabiegu przerwania ciąży, jeśli prawo na to zezwala. Niemal trzy piąte zapytanych (59 proc.) nie przyzwala na odmowę wykonania przez lekarza zabiegu zapłodnienia in vitro, jeśli para kwalifikuje się do takiego zabiegu, a więcej niż połowa (55 proc.) uważa, że lekarz nie może odmówić przepisania środków antykoncepcyjnych, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań zdrowotnych.

Przyzwolenie Polaków na odmowę podjęcia przez lekarza działań medycznych niezgodnych z jego sumieniem się na poziomie od 12 proc. (w odniesieniu do wydania skierowania na badania prenatalne) do 32 proc. (jeżeli chodzi o wykonanie zgodnego z prawem zabiegu przerwania ciąży).

Najniższe przyzwolenie dla odmów ze strony lekarzy wykazują osoby w ogóle niepraktykujące religijnie lub czyniące to sporadycznie, a ponadto mieszkające w największych miastach.

Zdecydowana większość respondentów (76 proc.) jest także przeciwna stosowaniu klauzuli sumienia przez farmaceutów. Przyzwolenie na odmowę wydania środków antykoncepcyjnych w sytuacji, gdy jest to niezgodne z sumieniem, daje farmaceutom jedynie co ósmy ankietowany (12 proc.), w tym zaledwie 3 proc. nie ma co do tego żadnych wątpliwości.

Badanie przeprowadzono w dniach 5–11 czerwca na liczącej 1 044 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.