Home Office zmienia zasadę dotyczącą praw obywateli UE, którzy przebywali w UK przed Brexitem

Resort ma zamiar odstąpić od zasady przyjętej w sierpniu, zgodnie z którą osoby, które omyłkowo złożyły wniosek o wydanie karty stałego pobytu (permanent residence) po referendum, nie mogły złożyć po terminie wniosku o przyznanie statusu osoby osiedlonej (settled status), jeśli nie wiedziały o specjalnie utworzonym programie imigracyjnym - EU Settlement Scheme.

Warto podkreślić, że nawet osoby posiadające rezydenturę zobowiązane były o aplikowanie po Brexicie o settled status - właśnie po to, by ich dane znalazły się w nowym programie imigracyjnym. Datą ostateczną składania wniosków o status był 30 czerwca 2021 r.

Działacze zajmujący się prawami imigrantów podkreślają, że decyzja ta powinna być wyraźnie sformułowana w wytycznych dla osób zajmujących się sprawami imigracyjnymi, gdyż w przeciwnym razie obywatele UE będą musieli "błagać" o uznanie ich praw.

Decyzja ta jest następstwem serii przypadków obywateli UE, którzy doświadczyli druzgocących konsekwencji wynikających ze zmiany prawa imigracyjnego, na które już wcześniej zwracał uwagę dziennik "The Guardian".

Obywatele UE mieszkający w UK i Brytyjczycy mieszkający w UE przed Brexitem posiadają dożywotnie prawo do pozostania w kraju, w którym mieszkali na mocy umowy o wyjściu z Unii Europejskiej.

Rząd uruchomił program osiedleńczy (EU Settlement Scheme), który miał na celu uregulować sytuację prawie 6 milionów obywateli UE mieszkających w UK. Program został zakończony w czerwcu 2021 r., ale spóźnione wnioski były rozpatrywane na podstawie "uzasadnionych powodów".

Problemy pojawiły się w sierpniu ubiegłego roku w wyniku obostrzeń Home Office. Zgodnie z nowymi przepisami, "brak wiedzy" na temat programu osiedleńczego został wyeliminowany z listy uzasadnionych przyczyn złożenia wniosku po terminie.

Decyzja ta przyniosła znaczące trudności obywatelom UE, w tym np. włoskiemu restauratorowi, który płacił podatki w UK przez 21 lat, ale z dnia na dzień jego konto bankowe zostało zamrożone przez Santander. Tp zmusiło go do zamknięcia firmy, ponieważ nie był w stanie zapłacić pracownikom ani dostawcom.

Organizacje broniące praw obywatelskich szacują, że potencjalnie dziesiątki tysięcy obywateli UE złożyło wnioski o wydanie kart stałego pobytu po 2016 roku - posiadając stałą rezydenturę mogły także aplikować o brytyjskie obywatelstwo.

Po presji ze strony działaczy i obywateli UE, Home Office opublikowało nowe wytyczne dla urzędników rozpatrujących takie sprawy, informując ich, że spóźnione wnioski od osób posiadających kartę stałego pobytu (rezydenturę) "są uzasadnioną podstawą" do opóźnień w składaniu wniosków do programu.

Jednak organizacja the3million określiła tę zmianę jako połowiczne zwycięstwo, ponieważ najnowsze wytyczne nie są tak jednoznaczne, jak być powinny. Zamiast stwierdzić, że spóźnione wnioski od obywateli UE posiadających karty stałego pobytu są dopuszczalne, Home Office podał zawiły przykład kogoś w następującej sytuacji:

"Jesteśmy rozczarowani, że MSW nadal nie akceptuje faktu, że posiadanie karty stałego pobytu EOG samo w sobie jest wystarczającym dowodem na uzasadnione powody do złożenia wniosku z opóźnieniem, a także oczekuje, że ludzie będą błagać, zginać kolana i okazywać skruchę z powodu niewiedzy" - stwierdziła Andreea Dumitrache z organizacji the3million.

Inne obawy dotyczące działań Home Office pojawiły się w związku z jego reakcją na orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie programu osiedleńczego UE.

Sąd najwyższy stanął po stronie ustawowego organu powołanego w celu ochrony praw obywateli UE, czyli Niezależnego Organu Monitorującego, który uznał, że niesłuszne jest pozbawianie prawa do zatrudnienia, pobytu i opieki zdrowotnej osób posiadających pre-settled status (w przypadku osób przebywających w UK krócej niż pięć lat przed Brexitem), jeśli nie złożyły one wniosku o podniesienie statusu do statusu osoby osiedlonej, kiedy już się do tego kwalifikowały.

W odpowiedzi na to Home Office wydłużyło termin ważności statusu pre-settled o dwa lata w przekonaniu, że pozwoli to osobom, które zapomniały o ponownym złożeniu wniosku, uzupełnić ten brak.

Jednak zdaniem niektórych działaczy oznacza to, że pracodawcy, wynajmujący nieruchomości lub banki mogą zinterpretować to przedłużenie jako niepewny pod względem prawnym status tymczasowy i pozbawić daną osobę przysługujących jej praw.