Świat osiągnął pierwszy klimatyczny punkt krytyczny

Naukowcy z 87 instytucji z 23 krajów w najnowszym raporcie "Global Tipping Points" ostrzegają przed katastrofą związaną z przekraczaniem kolejnych punktów krytycznych zmian klimatu.

Donoszą, że ciepłowodne rafy koralowe, od których istnienia zależy los prawie miliarda ludzi i jednej czwartej morskiego życia, już przekraczają termiczny punkt krytyczny.

Przy ociepleniu wynoszącym już ok. 1,4 st. C następuje ich gwałtowne zamieranie, a jeśli temperatura nie spadnie do poziomu odpowiadającego wzrostowi o 1 st. C, większość raf na świecie przestanie istnieć. Przetrwać mogą jedynie niewielkie fragmenty, które wymagają szczególnej ochrony.

Raport ostrzega, że kolejne punkty krytyczne są już blisko — obejmują nieodwracalne topnienie pokryw lodowych, zamieranie Amazonii i możliwe załamanie cyrkulacji w oceanach, co mogłoby doprowadzić m.in. do surowszych zim w Europie i spadków plonów na świecie.

Nawet niewielkie przekroczenia progu 1,5 st. C oraz czas utrzymywania się ocieplenia powyżej tej wartości mogą przesądzić o uruchomieniu tych procesów.

"Szybko zbliżamy się do wielu punktów krytycznych systemu Ziemi, które mogą radykalnie zmienić nasz świat, z katastrofalnymi konsekwencjami dla ludzi i przyrody. To wymaga natychmiastowych i bezprecedensowych działań ze strony przywódców na szczycie COP30 i decydentów na całym świecie" – podkreśla prof. Tim Lenton z University of Exeter.

"Wchodząc w negocjacje klimatyczne COP30, kluczowe jest, aby wszystkie strony w pełni zrozumiały powagę sytuacji i skalę tego, co możemy wszyscy stracić, jeśli kryzysy klimatyczny i przyrodniczy nie zostaną rozwiązane. Rozwiązania są w naszym zasięgu. Kraje muszą wykazać się odwagą polityczną i przywództwem, by wspólnie je wdrożyć i osiągnąć cele" – dodaje dr Mike Barrett z WWF-UK.

Eksperci zaznaczają jednak, że w ostatnich latach przyspieszył rozwój niektórych zielonych technologii, takich jak fotowoltaika, energia wiatrowa czy pojazdy elektryczne, które mogą zapoczątkować pozytywne punkty krytyczne prowadzące do samonapędzających się zmian sprzyjających klimatowi.

Ograniczenie emisji jest kluczowe – podkreślają naukowcy – podobnie jak rozwój technologii usuwania dwutlenku węgla, a także odpowiednie decyzje polityczne w tzw. punktach superdźwigni, które mogą uruchomić kaskady pozytywnych zmian w wielu sektorach jednocześnie. Stawką jest przyszłość całej ludzkości – alarmują naukowcy.

Autorzy raportu podkreślają, że obecne systemy polityczne i prawne nie są, niestety, przygotowane na gwałtowne i nieodwracalne zmiany klimatyczne.

Zdaniem specjalistów, konieczne są innowacje w zarządzaniu oraz reformy istniejących instytucji, aby uwzględniać ryzyko w planowaniu adaptacji, politykach klimatycznych i mechanizmach odszkodowawczych.