Potężne zaległości w rozpatrywaniu spraw karnych. Czy sądy zrezygnują z ław przysięgłych?

Izba Lordów postanowiła się przyjrzeć narastającym problemom sądownictwa i wypracować propozycje mające na celu zmniejszenie zaległości w rozpatrywaniu spraw karnych. 

Po przeanalizowaniu stanu sądów karnych, były sędzia Brian Leveson zasugerował "fundamentalne" reformy, aby "zmniejszyć ryzyko całkowitego upadku systemu". Jego zdaniem przeprowadzenie rozpraw powinno się odbywać wyłącznie z udziałem sędziów i bez ławy przysięgłych - szczególnie w takich sprawach jak oszustwa i przekupstwo.

Innym zaleceniem jest zwiększenie liczby rozstrzygnięć pozasądowych, takich jak pouczenia.

Leveson chce ponadto nowego wydziału Sądu Koronnego z dwoma sędziami pokoju i jednym sędzią, który zajmowałby się lżejszymi przestępstwami, a także zwiększenia liczby przypadków skrócenia wyroku w przypadku przyznania się do winy przy pierwszej nadarzającej się okazji.

Chodzi o skrócenie procesu w nadziei na zmniejszenie zaległości.

Spytany w programie BBC Breakfast, czy prawo do procesu z udziałem ławy przysięgłych w Wielkiej Brytanii jest prawem podstawowym, Leveson odparł: "Mówicie, że to prawo podstawowe – wasze prawo to prawo do sprawiedliwego procesu. Jedną z konsekwencji opóźnień jest to, że ofiary, świadkowie, a nawet oskarżeni, muszą czekać latami i nie mogą wrócić do normalnego życia. Trzeba coś z tym zrobić".

Propozycje te oznaczałyby, że więcej spraw byłoby rozpatrywanych przez sądy pokoju, a rozprawy z udziałem ławy przysięgłych miałyby być zarezerwowane dla najpoważniejszych przypadków.

Przestępstwa, które mogą być rozpatrywane przez Sąd Koronny lub Sąd Pokoju, zagrożone karą pozbawienia wolności do dwóch lat, takie jak posiadanie narkotyków, kradzież roweru i podglądactwo, mogłyby zostać ukarane niższymi karami pozbawienia wolności, wynoszącymi 12 miesięcy lub mniej.

Oskarżeni w sprawach o przestępstwa takie jak napaść na ratownika, stalking i posiadanie nieprzyzwoitego zdjęcia dziecka również nie mieliby procesu z udziałem ławy przysięgłych. 

Nie wszyscy prawnicy zgadzają się jednak z proponowanymi zmianami.

"Nasz system ławy przysięgłych jest centralny i kluczowy dla naszego systemu sprawiedliwości. Ławy przysięgłych zapewniają różnorodność, podczas gdy w sądownictwie wciąż jej bardzo brakuje. Prawo do bycia sądzonym przez równych sobie nie powinno być w żaden sposób eliminowane ani osłabiane" - uważa Manisha Knights, radca prawny w MK Law.

Angielski i walijski system prawny jest powszechnie uważany za jeden z najlepszych i najbardziej niezależnych na świecie, a pierwszy znany angielski proces z udziałem ławy przysięgłych pochodzi z XIII wieku.

Jednak nie wszystkie kraje korzystają z ławy przysięgłych – na przykład Polska i Niemcy nie mają ławy przysięgłych, podczas gdy Francja rezerwuje ją dla najpoważniejszych spraw.

Procesy bez udziału ławy przysięgłych są stosowane w Irlandii Północnej od 1973 roku, aby zapobiegać zastraszaniu ławy przysięgłych lub stronniczości w ściganiu spraw terrorystycznych.

Stowarzyszenie Sędziów z zadowoleniem przyjęło tę zmianę, twierdząc, że przyspieszy ona wymierzanie sprawiedliwości tysiącom ofiar.

"Sędziowie są gotowi i chętni do wspierania tych i innych inicjatyw mających na celu zmniejszenie presji na sądy koronne" – zapewnił Mark Beattie, przewodniczący krajowy Stowarzyszenia Sędziów.

"Wzywamy rząd do jak najszybszego wdrożenia zaleceń Levesona. Każdy dzień, w którym ich nie wdrożono, to dzień, w którym ofiary, świadkowie i oskarżeni muszą czekać na sprawiedliwość" - podsumował.