Publiczne dochodzenie ws. śmierci rosyjskiego szpiega?

Owen odpowiada za postępowanie przygotowawcze poprzedzające publiczne dochodzenie przed sądem koronerskim (ang. public inquest), którego termin wyznaczono na październik br. Sąd koronerski zajmuje się wyjaśnianiem okoliczności zgonów, co do których istnieje podejrzenie, że nie nastąpiły z przyczyn naturalnych.

W ubiegłym miesiącu w związku z wnioskiem o utajnienie części materiału dowodowego złożonym przez brytyjskie ministerstwo spraw zagranicznych Owen oświadczył, że nie może zagwarantować, iż postępowanie wyjaśni całą prawdę rzetelnie i sprawiedliwie. Obecnie formalnie zaproponował rządowi wszczęcie publicznego dochodzenia (ang. public inquiry). Jeśli rząd przystanie na tę propozycję, to postępowanie koronerskie nie będzie potrzebne.

Na wniosek szefa MSZ Williama Hague'a, z przygotowywanego postępowania przed sądem koronerskim wyłączono kluczowe kwestie domniemanej odpowiedzialności rosyjskiego państwa za śmierć Litwinienki oraz tego, czy brytyjskie służby mogły ocalić Rosjanina, który na krótko przed śmiercią uzyskał brytyjskie obywatelstwo.

Zostało to odczytane jako przyznanie Moskwie swoistego immunitetu, podyktowane dążeniem do poprawy politycznych i handlowych stosunków z Rosją.

W toku wcześniejszego postępowania przygotowawczego przed sądem koronerskim ujawniono, że Litwinienko był w kontakcie z brytyjskimi służbami wywiadowczymi i za ich wiedzą pomagał wywiadowi hiszpańskiemu w rozpracowywaniu rosyjskiej mafii na Półwyspie Iberyjskim. Do Wielkiej Brytanii przyjechał w 2000 roku, uzyskał tam azyl i zaangażował się politycznie przeciwko Władimirowi Putinowi.

O ile w postępowaniu koronerskim tajne materiały w ogóle nie mogą być ujawniane, o tyle w trakcie publicznego dochodzenia strony mogą zapoznać się z nimi w postępowaniu przy drzwiach zamkniętych.

Cytowany przez BBC rzecznik rządu powiedział, że gabinet uważnie przeanalizuje wniosek koronera. Choć Owen skierował go do szefa resortu sprawiedliwości, o tym, czy publiczne dochodzenie zostanie wszczęte, zadecydują odpowiednie ministerstwa.

Litwinienko zmarł w listopadzie 2006 roku, w trzy tygodnie po zatruciu radioaktywnym polonem, podanym mu najprawdopodobniej w herbacie w hotelu Millenium w centralnym Londynie przez dwóch Rosjan, których znał z lat wspólnej służby. Moskwa odmówiła Brytyjczykom wydania głównego podejrzanego w tej sprawie Andrieja Ługowoja.

Wdowa po Litwinience - Marina - sądzi, że publiczne dochodzenie jest jedynym sposobem ujawnienia prawdy o śmierci męża. Prowadzone jest ono pod kierunkiem zawodowego sędziego, a od postępowania sądowego różni się tym, że akceptuje dowody i przesłuchuje świadków w bardziej publiczny sposób niż sąd i koncentruje uwagę na specyficznym wydarzeniu. Zainteresowane osoby i organizacje mogą przedkładać pisemne wnioski i słuchać wyjaśnień składanych przez strony.

Publiczne dochodzenia z reguły trwają długo i są kosztowne. Stąd rząd nie zawsze na nie przystaje. Konkluzja dochodzenia zawarta jest w publicznym raporcie, który w pierwszej kolejności otrzymuje rząd. Raport zawiera zwykle zalecenia dla rządu dotyczące poprawy zarządzania jego agendami lub organizacjami publicznymi.