Badania DNA pozwoliły poznać pochodzenie mężczyzny, który zginął 2 000 lat temu w Brytanii

Wielka historia utkana jest z losów zwykłych ludzi, zazwyczaj jednak niewiele o nich wiadomo. Brytyjskim naukowcom, dzięki najnowocześniejszym metodom badania DNA i analizy chemicznej, udało się odtworzyć niezwykłą historię pewnego młodego mężczyzny żyjącego w czasach Imperium Rzymskiego, którego szkielet znaleziono na angielskiej prowincji. Swoje odkrycie opisali właśnie w magazynie "Current Biology".

Kompletny, dobrze zachowany szkielet mężczyzny znaleziono w 2017 roku podczas przygotowań terenu pod budowę autostrady A14 w miejscowości Offord Cluny. Z początku niewiele można było o nim powiedzieć poza tym, że został pochowany sam, w rowie, bez żadnych rzeczy osobistych.

Wstępne datowanie wskazało, że zmarł między 126 a 228 r.n.e., czyli w czasach, gdy Wyspy Brytyjskie były pod panowaniem Rzymian. Teraz przeprowadzono szczegółowe badania szczątków skatalogowanych jako "Offord Cluny 203645".

Zajęła się tym doktor Marina Silva z Laboratorium Starożytnej Genomiki w Instytucie Francisa Cricka w Londynie. Z maleńkiej kości z ucha wewnętrznego wyodrębniła ona i odczytała starożytne DNA. "To nie jest jak badanie DNA żywej osoby. DNA jest bardzo fragmentaryczne i uszkodzone. Udało nam się jednak odszyfrować jego wystarczającą ilość" - wyjaśnia w rozmowie z BBC Marina Silva. Od razu wiedziała, że DNA mężczyzny różni się od tych, jakie najczęściej spotykała.

"Pierwszą rzeczą, jaką zauważyliśmy, było to, że genetycznie bardzo różnił się od innych badanych do tej pory szczątków rzymsko-brytyjskich" - dodała badaczka.

Analiza DNA przeprowadzona w laboratorium doktor Silvy ostatecznie wykazała, że mężczyzna był Sarmatą, czyli przedstawicielem irańskojęzycznego ludu znanego z umiejętności jeździeckich. Pochodził z najdalszych zakątków Cesarstwa Rzymskiego - obszaru dzisiejszej południowej Rosji, Armenii lub Ukrainy.

Jak Sarmata znalazł się na angielskiej prowincji? W znalezieniu odpowiedzi na to pytanie pomogli badacze z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Durham. Za pomocą zaawansowanych metod analizy chemicznej przebadali oni skamieniałe zęby mężczyzny, na których pozostały chemiczne ślady tego, co zjadł.

W płytce nazębnej zachowują się pozostałości substancji, które spożywamy. Dlatego jej warstwy, niczym słoje drzewa, mogą stanowić informację na temat naszej diety w określonym czasie. Analiza chemiczna zębów Offord Cluny 203645 wykazała, że do szóstego roku życia żywił się prosem i sorgo, określanymi przez naukowców jako rośliny C4, które w dużej obfitości występowały w regionie zamieszkiwanym przez Sarmatów.

Analiza wykazała jednak spadek spożycia tych zbóż z biegiem czasu i pojawienie się w diecie większej ilości pszenicy, która występowała wówczas w Europie Zachodniej. "Analiza wskazuje, że to on, a nie jego przodkowie, odbył podróż do Wielkiej Brytanii. Gdy dorósł, wyemigrował na zachód, a wtedy zmieniła się jego dieta" - tłumaczy prof. Janet Montgomery z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Durham.

Dane historyczne wskazują, że "Offord Cluny 203645" mógł być synem lub niewolnikiem kawalerzysty, ponieważ mniej więcej za jego życia armia rzymska wysłała do Wielkiej Brytanii oddział sarmackiej kawalerii.

"To pierwszy świadczący o tym dowód biologiczny. Dostępność technik analizy DNA i analizy chemicznej sprawiła, że możemy teraz badać, jak kształtowały się społeczeństwa, poznawać ich strukturę i ewolucję. To odkrycie sugeruje, że w okresie rzymskim migracje były znacznie większe, nie tylko w miastach, lecz także na wsi" – zauważył w rozmowie z BBC News dr Alex Smith z MOLA Headland Infrastructure, firmy, która kierowała wykopaliskami.