Wygrać ze stresem w miejscu pracy

Okazuje się, że zjawisko stresu ma istotny wymiar ekonomiczny. W Wielkiej Brytanii przeprowadzono badania, które wykazały, że 60% nieobecności pracowników w pracy spowodowana jest stresem. Oznacza to aż 100 milionów dni roboczych rocznie. W brytyjskiej gospodarce ogólne straty spowodowane skutkami stresu kształtują się na poziomie 1,5 biliona funtów w skali roku.

Kto najczęściej odczuwa skutki stresu?
W Europie Zachodniej stwierdza się, że na stres i jego złe skutki szczególnie narażona jest kadra kierownicza. Są to osoby, które ciężko pracują i zbyt silnie identyfikują się ze swoją pracą zawodową, nie angażując się w inne rodzaje aktywności. To w konsekwencji prowadzi do emocjonalnego wypalenia się. Jednak czy tylko menadżerowie są narażeni na wysoki poziom stresu? Każdy z nas odczuwa symptomy stresu w bezpośredni lub pośredni sposób.

Jakie są źródła stresu?

• trudności w godzeniu obowiązków zawodowych i rodzinnych;
• przeciążenie pracą;
• niedociążenie pracą;
• zmiana pracy (kraj, miasto itd.)
• niejednoznaczność roli;
• konflikt roli;
• brak postępów w karierze zawodowej;
• przełożeni i inni współpracownicy;
• fizyczne warunki pracy;
• Symptomy stresu:
• dyskomfort emocjonalny (bezsenność, niepokój/ekscytacja, zmęczenie, irytacja, zmiany nastrojów);
• zażywanie leków (witamin, leków na receptę, leków na sen);
• dolegliwości układu krążenia (przyspieszenie pracy serca, podwyższone ciśnienie krwi);
• dolegliwości związane z układem pokarmowym (kłopoty z trawieniem, kolka, biegunka itd.);
• kłopoty z oddychaniem;

Jak sobie z nim radzić?

Ze stresem można i należy walczyć. D.A. Whetten, K.S.Cameron i M.Woods proponują trzy poziomy strategii panowania nad stresem:

1. Eliminowanie czynników wywołujących stres;
2. Budowanie odporności na stres;
3. Bieżące panowanie nad stresem;

Czynniki wywołujące stres możemy podzielić na 4 kategorie:

1. czynniki czasowe, które wiążą się z efektywnym wykorzystaniem czasu w pracy. Polecane jest wykształcenie w sobie umiejętności identyfikacji problemów i koncentrowania się na tym co ważne, nie zaś pilne(!), a także o skupianie uwagi na rezultatach, nie metodach.
2. czynniki napotykane, wynikające przede wszystkim z niezadowalających relacji interpersonalnych. Sposobem na poprawę są kursy, szkolenia, grupy wsparcia, które mogą przyczynić się do podniesienia kompetencji interpersonalnych.
3. czynniki sytuacyjne, które są związane z różnymi trudnościami powstającymi podczas pracy. Aby je wyeliminować, należy rozpocząć od redefinicji własnej pracy. Pomocne w tym może być np. łączenie zadań, tworzenie efektywnych zespołów zadaniowych, otwarta komunikacja itp.
4. czynniki przewidywane, które dotyczą bardziej obaw przed tym, co może zaistnieć, niż faktycznie istnieje. Radzenie sobie w takiej sytuacji polega przede wszystkim na zmianie sposobu myślenia, na innym postrzeganiu hierarchii spraw, ustalaniu priorytetów, planów.

Jak zbudować w sobie odporność na stres?

J.F. Terelak wyróżnił dwie główne odmiany strategii radzenia sobie ze stresem:

• I strategie zorientowane problemowo – czyli takie, które są nastawione przede wszystkim na konsekwentną realizację celu mimo istniejącego stresu.
• konfrontacja – związana z ochroną własnego sposobu realizacji celu i walka o to, co się chce osiągnąć w organizacji;
• planowe rozwiązywanie problemu – polegające na podejmowaniu przemyślanych działań w obliczu trudności;
• II strategie zorientowane emocjonalnie – nastawione na redukcję emocji negatywnych związanych z uczuciem porażki. Mogą one przybierać formy:
• dystansowania się;
• pozytywnego przewartościowania – dostrzeganie dobrych stron stresu w celu zmniejszenia poczucia straty lub porażki;
• poszukiwania wsparcia;
• zachowania równowagi między życiem prywatnym i zawodowym;
• technik relaksacyjnych;

W psychologii rozwija się relacyjne podejście do stresu. W ujęciu tym stres jest rozumiany jako relacja między osobą a otoczeniem. Stresem jest taka sytuacja, która zostanie oceniona przez daną osobę jako obciążająca czy przekraczająca jej zasoby, czyli możliwości poradzenia sobie. Dlatego ważne staje się wówczas nie samo wydarzenie (stresor), ile przekonanie, że nie potrafimy mu sprostać!

Jakość naszego działania w dużej mierze zależy od poziomu stresu, któremu jesteśmy poddani. Oznacza to, że w przypadku zbyt niskiego pobudzenia (niskiego poziomu stresu) efektywność naszej pracy jest gorsza, odczuwamy brak motywacji do działania, znużenie, znudzenie. Nadmierne pobudzenie (silny stres) podobnie niekorzystnie wpływa na efekty naszego działania. Warto pamiętać, iż sami mamy możliwość regulowania poziomu stresu poprzez postawę wobec doświadczanych sytuacji oraz sposób ich interpretacji. Wiedząc o tym, możemy wpływać na efektywność swoich działań poprzez wzrost i zoptymalizowanie poziomu pobudzenia (stresu).

10 praktycznych porad jak unikać stresu:

1. Dbaj o ogólny stan zdrowia i higienę psychiczną; wysypiaj się!
2. Unikaj nadużywania leków.
3. Uprawiaj sport, gimnastykę.
4. Zaplanuj odpowiednią dietę.
5. Wykonuj zajęcia dające satysfakcję.
6. Zapewnij sobie przyjazne otoczenie.
7. Otwarcie wyrażaj swoje uczucia i opinie, naucz się mówić „nie”.
8. Stosuj ćwiczenia zapobiegające powstawaniu napięcia stresowego i rozładowujące je (relaksacja, medytacja itd.)
9. Dbaj o równowagę między pracą zawodową i życiem prywatnym.
10. Znajdź czas wyłącznie dla siebie.