The number of declarations of invalidity of church marriages is growing in Poland

Raport został opracowany przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego na zlecenie Instytutu Pokolenia. 

Dyrektor Instytutu Pokolenia Michał Kot zaznaczył, że trwałość zawieranych małżeństw jest bardzo mocno skorelowana z liczbą rodzących się dzieci. Zauważył, że obecnie wskaźnik dzietności, czyli średnia liczba dzieci, które rodzi statystyczna kobieta, jest rekordowo niska: w roku 2022 było to 1,3 dziecka na kobietę.

Według Kota, pomimo faktu, że rośnie liczba urodzeń pozamałżeńskich, wciąż w Polsce większość dzieci rodzi się w małżeństwach, a w małżeństwach wyznaniowych dzietność jest wyższa niż w małżeństwach cywilnych. "Małżeństwa zawarte w Kościele są więc istotnym czynnikiem wpływającym na dzietność w Polsce" - ocenił.

Jak dodał, w ostatnich latach znacząco wzrosła również liczba stwierdzeń nieważności małżeństwa, zwłaszcza w Europie. "Skokowo rośnie też udział Polski w liczbie wniosków o stwierdzenie nieważności małżeństwa w Europie" - mówił Kot.

Z raportu wynika, że w 2020 roku aż 25 proc. wyroków na rzecz stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele w Europie wydano właśnie w Polsce. Z kolei liczba wyroków stwierdzających nieważność małżeństwa w Kościele na świecie w 2020 roku zmniejszyła się o 47 proc. w porównaniu z rokiem 1989 i wyniosła ponad 41 tys.

Kanonista ks. dr. Leszek Adamowicz z Sądu Metropolitalnego w Lublinie podkreślił, że w Kościele katolickim nie istnieje "unieważnienie małżeństwa" ani "rozwód kościelny".

"W Kościele katolickim badamy moment zawarcia małżeństwa i wyrok sądu orzeka, czy to małżeństwo zostało zawarte skutecznie prawnie, czyli ważnie, czy też nie. Inaczej mówiąc: czy węzeł małżeński został zawiązany, czy też było jedynie domniemanie oparte na niewłaściwych przesłankach" - zauważył.

Kanonista poinformował, że w 2020 roku w Kościele katolickim w Polsce orzeczono nieważność 2813 małżeństw. "W stosunku do ogólnej liczby zawartych małżeństw w tym samym roku, jest to 1,8 proc. Do sądów kościelnych trafia jedynie mniej niż 5 proc. osób, które uzyskały rozwód cywilny" - mówił.

Wyjaśnił, że rozbieżność ta wynika m.in. z faktu, iż część osób, które uzyskały rozwód cywilny, nie jest katolikami. "Bywa też tak, że osoba, która się rozwiodła, nie weszła w nowy związek i nie jest zainteresowana uregulowaniem sprawy na forum kościelnym" - dodał.

Ks. dr Adamowicz podkreślił, że 95 proc. osób, które przychodzą do sądu kościelnego, aby uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa, jest już w nowym związku, często nawet zawarła nowy związek cywilny.

"To nie są osoby, które chcą sobie zrobić porządek w swoim stanie małżeńskim, bo a nuż w przyszłości trafi się okazja do nowego związku. W związku z tym twierdzenie, że procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa mają wpływ na ogólną trwałość małżeństw, jest wątpliwe. Te osoby już są w nowym związku i przychodzą, żeby uporządkować swój aktualny stan w kontekście swojego życia religijnego" - zastrzegł.