Canaletto And The Art of Venice exhibition in the Queen's Gallery

Wystawa zatytułowana "Canaletto i sztuka Wenecji" prezentuje dzieła z kolekcji kupionej przez króla Jerzego III (1760-1820). Będzie pokazywana do 12 listopada.

Kolekcja zawiera najwspanialszy zbiór 50 obrazów i ponad 140 rysunków Canaletta. Król kupił je w 1762 roku od Josepha Smitha, w latach 1744-60 brytyjskiego konsula w mieście na lagunie, razem z pozostałą częścią jego olbrzymiej kolekcji weneckiego malarstwa i książek. Rysunki Canaletta i innych Wenecjan, Giovanniego Battisty Piazzetty oraz Sebastiana i Marco Riccich, z Królewskiej Kolekcji przechowywanej w Windsorze nie mają sobie równych.

To właśnie Smith, znany kolekcjoner i koneser, bankier Brytyjczyków odbywających swoją obowiązkową podróż do Italii (Grand Tour) i mecenas artystów, a przede wszystkim Canaletta, działający jako jego agent w latach 1729-35, wylansował w Anglii modę na weduty, tworząc jednocześnie ich rynek. To on namówił też Canaletta na wyjazd do Londynu w 1746 roku; artysta spędził tam 10 lat, malując nad Tamizą i uwieczniając na płótnach siedziby angielskiej arystokracji.

Malarstwo wedutowe miało w Wenecji już swoją tradycję, kiedy w 1720 roku Canaletto wrócił z pobytu w Rzymie, gdzie poznał obrazy malarzy ruin i bambocciati - niewielkie malownicze scenki rodzajowe ukazujące jarmarki, pasterzy, wędrownych handlarzy, karczmy, włóczęgów. Bambocciati to nazwa obrazków działających w Rzymie od ok. 1625 roku do końca XVII wieku w Rzymie Flamandów i Holendrów, przezywanych "Bamboccio" (kukiełka).

Twórcą pierwszych weneckich wedut przełomie wieków XVII i XVIII był malarz i rytownik późnego baroku i rokoka Luca Carlevarijs, który później, w latach 1712-1714 malował panoramy wyimaginowanych portów. Wywarł wpływ na Canaletta, który po przyjeździe do Serenissimy zapisał się do weneckiego bractwa malarskiego.

W pewnej mierze dzięki konsulowi Smithowi malarstwo wedutowe stało się wizytówką Wenecji w XVIII wieku, przez kolejne stulecie 1750-1850 ciesząc się wielkim powodzeniem. Wenecja była stacją obowiązkową podczas Grand Tour, tam kupowano widoki miasta i zabierano do domów na pamiątkę.

Wizje Wenecji oddawane na obrazach przez Canaletta z drobnymi szczegółami znakomicie nadawały się na suweniry. Jak mówi kurator wystawy Rosie Razzall, szefowa działu rycin i rysunków w opiekującym się zbiorami królewskimi Royal Collection Trust, "weneckie rodziny i sami Wenecjanie nie byli zainteresowani kupnem obrazów Canaletta. Okazało się, że znalazł on swój rynek wśród Brytyjczyków".

Canaletto w latach 30. zaczął tworzyć serie wedut niewielkich rozmiarów, łatwe w transporcie, poza tym brytyjscy turyści, odwiedzając wspaniały dom Smitha (palazzo Smith Mangilli Valmarana w Canaregio, najbardziej na północ wysuniętej historycznej dzielnicy Wenecji), oglądali obrazy Canaletta i zamawiali podobne dla siebie. Smith podsyłał mu też jako klientów innych dyplomatów.

W XVIII wieku podróż edukacyjną powinien był odbyć każdy dobrze urodzony i wykształcony człowiek; sama zaś Grand Tour była zwyczajem angielskim już od połowy XVI wieku, rozpowszechnionym następnie wśród arystokracji europejskiej i intelektualistów po lata 30. XIX wieku. Odwiedzano przede wszystkim Włochy, gdzie należało na własne oczy ujrzeć starożytności rzymskiej cywilizacji.

Canaletto malował również wspaniałe sceny ukazujące wystawne uroczystości na tle Canal Grande i pałacu Dożów, wykorzystując w nich atmosferyczne efekty i kolor lokalny. Wilgotny klimat Wenecji, której malarstwo zawsze słynęło z walorów kolorystycznych, sprzyjał takim pejzażom, antycypującym efekty wykorzystywane dużo później przez impresjonistów.