It is known why antidepressants cause emotional dullness

Najszerzej stosowaną klasą leków przeciwdepresyjnych, szczególnie w uporczywych lub ciężkich przypadkach choroby, są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Ich celem jest serotonina, czyli ważny neuroprzekaźnik mózgowy, odpowiedzialny m.in. za procesy związane z zasypianiem, koncentracją, kontrolą nastroju i emocji.

Z uwagi na swoje znaczenie w regulowaniu samopoczucia, nazywa się ją hormonem szczęścia.

Choć leki z grupy SSRI wykazują dużą skuteczność, bardzo wielu przyjmujących je pacjentów zgłasza skutki uboczne w postaci tzw. stępienia emocjonalnego. Stan ten polega na zmniejszeniu intensywności odczuwania emocji i rzadszym przeżywaniu uczuć.

Emocjonalne otępienie zwiększa poczucie wyobcowania i oderwania od otoczenia. Szacuje się, że doświadcza go od 40 do 60 proc. osób stosujących SSRI.

SSRI są stosowane od wielu lat i dobrze przebadane, jednak do tej pory niewielka liczba badań dotyczyła ich wpływu na funkcje poznawcze pacjentów podczas długotrwałego stosowania. Zespół kierowany przez naukowców z Uniwersytetu w Cambridge, we współpracy z Uniwersytetem w Kopenhadze, postanowił więc sprawdzić, czy i jak silnie środki te działają na uczenie się, kontrolę hamującą, funkcje wykonawcze, zachowania wzmacniające i podejmowanie decyzji.

W eksperymencie wzięło udział 66 ochotników, z których 32 otrzymało escitalopram, a pozostałych 34 placebo. Ochotnicy przyjmowali lek przez co najmniej 21 dni. Po tym czasie wypełniali zestaw kwestionariuszy samoopisowych oraz przechodzili serię testów oceniających funkcje poznawcze.

Analizujący wyniki naukowcy nie znaleźli znaczących różnic między grupami, jeśli chodzi o takie funkcje jak uwaga i pamięć. Nie zauważyli ich także dla procesów związanych z kontrolą emocji.

Kluczowym odkryciem było natomiast "zmniejszenie wrażliwości na tzw. wzmocnienie" w grupie otrzymującej escitalopram (w porównaniu z grupą placebo). Tymczasem uczenie przez wzmacnianie (ang. reinforcement learning) jest ważnym procesem behawioralnym, który pozwala nam uczyć się na podstawie informacji pochodzących z informacji zwrotnych z naszego środowiska. Jego składowymi są wrażliwość na nagrodę oraz wrażliwość na karę.

Odkrycie to, zdaniem naukowców, tłumaczy również fakt, że przyjmowanie escitalopramu wiąże się z rzadszym osiąganiem orgazmu, co także jest dość częstym efektem ubocznym pacjentów stosujących SSRI.

"Otępienie emocjonalne jest powszechnym działaniem niepożądanym leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI" - przekazała kierująca badaniem prof. Barbara Sahakian z Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu Cambridge.

"Częściowo wynika to z mechanizmu ich działania: mają przecież usuwać ból emocjonalny towarzyszący depresji. Niestety wydaje się, że równocześnie odbierają też część radości. Z naszych badań wynika, że dzieje się tak dlatego, że osoby przyjmujące SSRI stają się mniej wrażliwe na nagrody, co jest ważnym mechanizmem w odbieraniu informacji zwrotnych ze środowiska" - dodała.