Aid to UK households over rising energy prices could amount to £100bn

Polski Instytut Ekonomiczny zwrócił uwagę, że Wielka Brytania, jak inne kraje Europy, boryka się ze skutkami pandemii, inflacją, kryzysem energetycznym, na co nakładają się konsekwencje Brexitu. Oceniono, że nowa brytyjska premier Elizabeth Truss staje przed wyzwaniem przeprowadzenia kraju przez trudny gospodarczo czas.

Analitycy PIE przewidują, że jednym z pierwszych działań nowej premier, nominowanej na urząd 4 września, będzie ogłoszenie kolejnego pakietu wsparcia dla gospodarstw domowych odczuwających skutki rosnących cen energii.

"Program ma polegać na rządowych dopłatach do rachunków za energię. Dzięki dopłatom rządu przeciętny roczny koszt energii w gospodarstwach domowych nie powinien przekroczyć 2,5 tys. funtów" - wskazano w analizie zamieszczonej w najnowszym wydaniu "Tygodnika Gospodarczego PIE".

Nie oznacza to, że zostanie wprowadzony dokładnie taki limit, ale że w wyniku dopłat przeciętny rachunek nie powinien być wyższy - wyjaśniono. Dodano, że bez wprowadzenia programu przeciętny łączny koszt energii (ogrzewanie i energia elektryczna) wzrósłby w Wielkiej Brytanii z ok. 1,9 tys. funtów do ponad 3,5 tys. funtów.

Według analizy PIE wstępne obliczenia sugerują, że rządowe wsparcie może wynieść ok. 100 mld funtów, ale ostateczna kwota zależeć będzie od realnych zmian cen na rynkach energetycznych i zapotrzebowania na surowce. "Wciąż dyskutowane są źródła, z których ten wydatek miałby zostać pokryty. Najczęściej mówi się o emisji nowego długu i skierowaniu środków do spółek energetycznych, które pokrywałyby koszty niższych rachunków" - zaznaczono. Są też propozycje, by wsparcie to było następnie "zwracane w formie specjalnego podatku nakładanego na energię po wyjściu z obecnego kryzysu".

Zapowiedzi emisji dodatkowego długu łączą się w wypowiedziach pani premier i jej otoczenia z deklaracjami obniżania podatków - podkreślił PIE. To pokłosie słów z czasu partyjnej kampanii wyborczej, gdy pani premier zapowiadała, że planuje "zerwać z ortodoksją myślenia i działania administracji rządowej, w tym utartymi ścieżkami działania rządu w sferze gospodarki". Dlatego zwiększaniu wydatków ma towarzyszyć obniżanie podatków, a nie ich podnoszenie - dodano.

Była minister spraw zagranicznych zapowiada odwrócenie reform podatkowych wprowadzonych przez Rishiego Sunaka, którego pokonała w prawyborach partyjnych - zauważyli analitycy PIE. Główne zapowiedzi dotyczą zniesienia wprowadzonego w ubiegłym roku wyższego podatku na opiekę zdrowotną i społeczną (wycofanie się ze wzrostu stawek składek na ubezpieczenie społeczne o 1,25 pkt. proc.) oraz anulowania planowanych podwyżek podatku od przedsiębiorstw, które mogą kosztować prawie 30 mld funtów rocznie.

Drugim z pomysłów, według doniesień mediów poważnie rozważanym przez otoczenie nowej pani premier, jest zmiana progu dochodu, od którego obowiązuje 40-proc. podatek. "Wprowadzenie tej zmiany oznaczałoby, że zarabiający między 12,5 tys. a 80 tys. funtów płaciliby 20-proc. podatek. Obecnie stawka 40-proc. obowiązuje od ok. 50 tys. funtów" - wskazano.

PIE zastrzegł, że nie jest jednak pewne, czy uda się połączyć wydatki kryzysowe z obniżką podatków. "Truss zapowiada co prawda odejście od restrykcyjnych zasad fiskalnych poprzedników, ale jednocześnie analitycy wskazują, że dotychczasowe zapowiedzi bazują na niezaktualizowanych prognozach fiskalnych, a więc są nadto optymistyczne" - ocenia PIE.

Analitycy instytutu przypomnieli, że przepisy nakładają na brytyjskiego ministra finansów obowiązek zamówienia w ciągu jednego okresu fiskalnego dwóch analiz finansowanych ze środków publicznych, ale z niezależnej agencji odpowiedzialności budżetowej (Office for Budget Responsibility). W trwającym obecnie okresie budżetowym nie zrealizowano jeszcze takiej oceny - podsumowano.