British Library researcher throws new light on Elizabeth I

Przechowywane w British Library roczniki autorstwa Williama Camdena uznawane są za pierwszą książkę o historii elżbietańskiej Anglii. Ich pisanie kronikarz rozpoczął za panowania Elżbiety I, a po jej śmierci kontynuował prace na zlecenie Jakuba I. Jego relacje uważane są za bezstronne i dokładne.

Dążenie autora do zachowania neutralnego tonu i uniknięcia wszelkich zarzutów o stronniczość uwidaczniają liczne poprawki. Camden wprowadzał je tak, że naklejał na pierwotny tekst nowe kawałki papieru i gruntownie przeredagowywał pierwotne sformułowania.

Do niedawna nie sposób było ustalić, jak wyglądały te poprawione fragmenty. Pozwoliły na to nowe badania prowadzone pod kierunkiem Heleny Rutkowskiej, doktorantki Uniwersytetu Oksfordzkiego. Jej zespół do przeglądania manuskryptów wykorzystał technologię obrazowania, która pozwoliła odczytać ocenzurowaną przez samego autora pierwotną wersję tekstu.

"Chociaż historycy studiowali już wcześniej roczniki w wersji drukowanej, nigdy nie została przeprowadzona dogłębna analiza rękopisów. Ilość nowych informacji na temat panowania Elżbiety, które udało nam się odkryć, jest zdumiewająca" - stwierdziła Helena Rutkowska w komunikacie opublikowanym przez British Library.

Analiza odkrytych fragmentów ujawnia, że kronikarz nie był tak bezstronny, jak dotąd sądzono i sam stał się narzędziem kreowania polityki historycznej swych mocodawców. Okazało się na przykład, że Camden sfabrykował relację, w której Elżbieta na łożu śmierci nazwała Jakuba swoim następcą. Badacze odkryli, że pierwotnie nie zamierzał umieszczać w swojej relacji tej sceny, dopisał ją potem.

"Prawdopodobnie zrobił to, by obłaskawić Jakuba, aby jego sukcesja wyglądała na bardziej uprawnioną niż była w rzeczywistości. Elżbieta była zbyt chora, by mówić w ostatnich godzinach życia, a żadne inne dowody historyczne nie wskazują na to, by scena na łożu śmierci była prawdziwa" - czytamy w komunikacie British Library.

Inny z odkrytych pierwotnych zapisów mówi też o tym, że w 1598 roku niejaki Valentine Thomas wyznał, iż został wysłany w celu zamordowania Elżbiety I przez Jakuba, który był wówczas królem Szkocji. Jak podaje British Library, Camden próbował zachować w annałach informację o tym domniemanym spisku. Ostatecznie jednak złagodził swój ton, pisząc, że Thomas "oskarżył króla Szkotów o nieżyczliwość do królowej".

"Jakub nigdy nie spiskował przeciwko Elżbiecie, ale musiał być bardzo wrażliwy na punkcie wszelkich oszczerstw na ten temat, ponieważ innych pisarzy posłał do więzienia za obrazę" – czytamy w komunikacie biblioteki.

Inne przeredagowane przez Camdena fragmenty roczników dotyczą śmierci króla Hiszpanii i Portugalii Filipa II oraz sporów Elżbiety I z papieżem Piusem V i Watykanem. Badania nad rękopisem i tłumaczenie z łaciny na język angielski wciąż trwają, możliwe więc, że naukowcy odkryją jeszcze jakieś rewelacje sprzed wieków.

Jakub został królem Szkocji w 1567 roku, gdy jego matka – Maria, królowa Szkotów – została zmuszona do abdykacji. Po śmierci Elżbiety I w 1603 roku objął też tron Anglii (jako Jakub I) i rządził tymi dwoma krajami, a także Irlandią.