Extreme heat is a growing public health emergency, experts warn

List otwarty WHO jest skierowany do rządów i decydentów zajmujących się ochroną zdrowia; dotyczy krajów europejskiego regionu WHO, obejmującego 53 państwa Europy oraz Azji Środkowej.

Pod listem podpisała się przewodnicząca Paneuropejskiej Komisji ds. Klimatu i Zdrowa przy WHO (Pan-European Commission on Climate and Health), była premier Islandii H.E. Katrin Jakobsdottir oraz 12 innych ekspertów.

Sygnatariusze listu podkreślili, że ekstremalne zjawiska pogodowe, szczególnie fale upałów, nie są już sezonową uciążliwością czy odległym zagrożeniem związanym ze zmianami klimatu - to "stan zagrożenia zdrowia publicznego, który rozwija się w czasie rzeczywistym".

Jak zaznaczyli, europejski region WHO doświadcza rekordowych fal upałów, które stają się coraz częstsze, intensywniejsze i bardziej śmiercionośne. "Upały są nie tylko uciążliwe, ale są to również cisi zabójcy. Zbierają żniwo w postaci udarów mózgu, zawałów serca czy niewydolności oddechowej, choć często nie jest to widoczne w aktach zgonów" - ocenili sygnatariusze listu.

Szczególnie zagrożone są osoby starsze, niepełnosprawne oraz żyjące w mieszkaniach o niskim standardzie. Również kobiety w ciąży, małe dzieci i osoby pracujące na zewnątrz są narażone na niebezpiecznie wysokie temperatury.

Skutki fal upałów nie są natychmiastowe: odbijają się na życiu ludzi, szkodzą zdrowiu psychicznemu i samopoczuciu, obniżają produktywność, ale też niszczą plony, zwiększają rachunki za energię i obciążają kluczową infrastrukturę - wymienili eksperci WHO.

Wskazali, że śmiertelność związana z upałami wzrosła o 30 proc. w ostatnich dwóch dekadach - w 2022 r. i 2023 r. odnotowano łącznie ponad 100 tys. zgonów w 35 krajach europejskich. A zgodnie z przewidywaniami, liczba ofiar śmiertelnych wysokich temperatur wzrośnie dodatkowo w nadchodzących latach.

Jednocześnie zmiana klimatu przyczynia się do rozprzestrzeniania się chorób, które kiedyś były rzadkie w regionie – na przykład liczba przypadków lokalnie przenoszonej dengi w Unii Europejskiej/Europejskim Obszarze Gospodarczym wzrosła o 368 proc. w latach 2022–2024.

Również placówki szpitalne odczuwają skutki wysokich temperatur. Podczas fal upałów na oddziałach ratunkowych odnotowuje się wzrost liczby przyjęć pacjentów, zwłaszcza z powodu chorób serca, płuc i nerek.

Cierpi również nasze zdrowie psychiczne: pogarsza się sen, rośnie poziom lęku i słabną zdolności poznawcze. Co więcej, osoby z problemami psychicznymi są bardziej narażone na udar cieplny i hospitalizację, ponieważ niektóre leki na receptę osłabiają zdolność organizmu do regulowania temperatury.

Pracownicy ochrony zdrowia są narażeni na wyczerpanie z powodu wysokich temperatur - oraz na wypalenie zawodowe, a systemy chłodzenia i systemy informatyczne, które mają ułatwiać ich pracę, są przeciążone.

Zwrócili uwagę, że kryzys klimatyczny to jednocześnie kryzys zdrowotny, dlatego działania na rzecz walki z ociepleniem klimatu są również działaniami na rzecz zdrowia.

Autorzy apelu zapowiedzieli, że w nadchodzących miesiącach przedstawią zestaw odważnych, a zarazem możliwych do wdrożenia międzysektorowych rekomendacji mających na celu zaradzenie kryzysowi klimatycznemu i ochronę zdrowia. "To nie czas na półśrodki. To czas na nadzwyczajne działania" – podsumowali.