Nowy projekt dotyczący mieszkań socjalnych ma priorytetowo traktować obywateli UK

W nadchodzących tygodniach urzędnicy rozpoczną konsultacje na temat możliwości zapewnienia obywatelom brytyjskim szybszego dostępu do mieszkań socjalnych, co ma częściowo wzmocnić pozycję Rishiego Sunaka jako przywódcy zdecydowanie walczącego z napływem imigrantów.

Ruch ten wywołał jednak oburzenie ze strony niektórych członków rządu, którzy ostrzegają, że może on jeszcze bardziej wzmocnić poparcie dla skrajnie prawicowej partii Reform UK.

Z kolei eksperci z branży rynku mieszkaniowego twierdzą, że takie rozwiązanie może być albo nielegalne, albo nawet niemożliwe do zrealizowania.

W ostatnich tygodniach premier doświadcza presji związanej z sondażami wskazującymi, że jego partia może ponieść porażkę wyborczą na miarę tej z 1997 roku. Co więcej, jego były kolega z gabinetu, Simon Clarke, głośno domaga się jego dymisji.

Sunaka czeka również ostra konfrontacja z członkami Izby Lordów w związku z jego projektem ustawy o deportacji do Rwandy osób ubiegających się o azyl.

W związku z tym, że rząd szuka sposobów na poprawę notowań partii w kwestii imigracji, urzędnicy znów zaczęli analizować program "Brytyjskie domy dla brytyjskich pracowników" i na początku przyszłego miesiąca planują przeprowadzić konsultacje w tej sprawie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, lokalne władze odpowiedzialne za mieszkalnictwo mają przydzielać mieszkania socjalne, biorąc pod uwagę przede wszystkim sytuację potrzebujących, priorytetowo traktując osoby bezdomne lub mieszkające w przeludnionych lub złych warunkach.

O mieszkania socjalne mogą ubiegać się uchodźcy, ale nie osoby nieposiadające prawa do otrzymywania świadczeń socjalnych, co oznacza, że większość cudzoziemców w UK została tej możliwości pozbawiona.

Najnowsze dane rządowe pokazują, że 90% głównych najemców mieszkań socjalnych to obywatele brytyjscy. W niektórych rejonach liczba ta jest jednak znacznie niższa. W londyńskiej gminie Brent 40% nowych mieszkań socjalnych zostało przydzielonych obcokrajowcom w latach 2021-22, podczas gdy w Southwark odsetek ten wynosił 29%.

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi przez rząd Gordona Browna, podmioty zajmujące się udzielaniem zakwaterowania, próbując dokonać wyboru pomiędzy dwoma gospodarstwami domowymi o mniej więcej takich samych potrzebach, powinny brać pod uwagę to, jak długo mieszkają one w danej okolicy lub czy mają lokalne powiązania rodzinne.

Zmiany te były wówczas krytykowane za to, że sprowadzały się do zasady "brytyjskie mieszkania dla brytyjskich pracowników", ale oczekuje się, że te rozważane przez obecny rząd będą jeszcze bardziej rygorystyczne.

Od tamtej pory presja na wynajem mieszkań socjalnych znacznie wzrosła ze względu na gwałtowny spadek podaży nowych mieszkań. W latach 2010-11 na rynku w Anglii pojawiło się prawie 40 000 nowych nieruchomości pod wynajem socjalny, ale do 2022-23 liczba ta spadła do 9 561.

Niedobór mieszkań socjalnych w połączeniu z rekordowym poziomem imigracji sprawił, że ministrowie szukają sposobu na priorytetowe traktowanie Brytyjczyków na listach oczekujących. Jedną z opcji mogłoby być kryterium oparte na narodowości, ale takie posunięcie prawdopodobnie naruszyłoby prawo dotyczące równego traktowania.

Bardziej prawdopodobną opcją wydaje się uniemożliwienie dostępu do mieszkań socjalnych uchodźcom, ale mogłoby to budzić kontrowersje - biorąc pod uwagę, że osoby, którym udało się uzyskać status uchodźcy, powinny mieć pełny dostęp do świadczeń socjalnych.

Z drugiej strony źródła podają, że osoby, które przybyły do UK w ramach programów relokacji uchodźców z Ukrainy lub Afganistanu, prawdopodobnie byłyby objęte ochroną.

Ministrowie mogą również spróbować wzmocnić przepisy wprowadzone przez rząd Browna, tak aby ludzie musieli wykazać, że mają silniejsze lub dłuższe związki z danym rejonem, zanim otrzymają prawo pierwszeństwa do uzyskania mieszkania.

Rząd zamierza przedstawić swoje plany na początku przyszłego miesiąca, choć nie jest jasne, który z ministrów będzie za to odpowiedzialny. Niektórzy członkowie rządu uważają jednak, że jest mało prawdopodobne, aby jakiekolwiek propozycje polityczne zostały wdrożone przed wyborami.

Downing Street odmówiło komentarza na temat "politycznych spekulacji".