Większość past do zębów zawiera fluor, który skutecznie zapobiega próchnicy zębów. Jednak w niektórych wypadkach (zwłaszcza dzieci połykających pastę) może to prowadzić do nadmiernego spożycia jego związków. Można oczywiście używać mniej pasty, ale wówczas także jej ochronne działanie jest słabsze.

Zespół międzynarodowych naukowców i polskich klinicystów przetestował na grupie dorosłych hydroksyapatytową pastę do zębów, która równie dobrze jak pasta z fluorem chroni przed próchnicą.

Hydroksyapatyt (hydroksyfosforan wapnia) występuje w przyrodzie w postaci minerałów oraz jest nieorganicznym składnikiem kości i zębów. Nie ma przeciwskazań do spożywania go przez ludzi. Już wcześniej wykazano, że pomaga w stanach jamy ustnej, takich jak zapalenie przyzębia. Może zarówno hamować prowadzącą do powstawania ubytków demineralizację zębów, jak i przyczynia się do remineralizacji, która wzmacnia uszkodzone powierzchnie zębów.

Jak wykazały badania, pacjenci stosujący pastę do zębów zawierającą hydroksyapatyt nie byli bardziej narażeni na rozwój ubytków niż pacjenci stosujący pastę z fluorem.

"Hydroksyapatyt to bezpieczna i skuteczna alternatywa dla fluoru w codziennej profilaktyce próchnicy. Obecnie w stomatologii dąży się do jak najczęstszego stosowania stomatologii małoinwazyjnej. Oznacza to zachowanie jak największej ilości tkanek zęba, także tych zmienionych pierwotną próchnicą, które wciąż wykazują zdolność do do remineralizacji" – wyjaśniła prof. Elżbieta Paszyńska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, współkierownik i autorka korespondentka badania.

Aby sprawdzić, czy pomogłoby to pacjentom bez określonych schorzeń dentystycznych, klinicyści zrekrutowali 189 dorosłych w wieku od 18 do 45 lat do wzięcia udziału w 18-miesięcznym randomizowanym badaniu klinicznym z podwójnie ślepą próbą.

Badanie ukończyło 171 pacjentów, niemal równo podzielonych na grupę stosującą pastę z hydroksyapatytem i grupę kontrolną z pastą z fluorem. Wszyscy pacjenci mieli co najmniej 10 zębów bez ubytków, byli chętni do używania elektrycznej szczoteczki do zębów i nie mieli wcześniej problemów z zębami wymagających leczenia. 

Ani pacjenci, ani badający nie wiedzieli, jakiej pasty używał dany pacjent, a pacjenci nie stosowali żadnych innych produktów do pielęgnacji jamy ustnej. Proszono ich również o mycie zębów każdego dnia o tej samej porze – dwa razy dziennie, po posiłkach, za każdym razem przez trzy minuty – ale nie proszono o zmianę diety.

Pod koniec badania naukowcy stwierdzili, że prawie 90 proc. pacjentów w obu grupach nie miało nowych ubytków. Nie było statystycznej różnicy w skuteczności między pacjentami stosującymi pastę do zębów z hydroksyapatytem a grupą kontrolną stosującą pastę z fluorem: obie działały jednakowo dobrze.