"Wracaj do swojego kraju!". Film Polki ze Szkocji o tolerancji robi furorę

Mama Zuzy Kapituły twierdzi, że jej córka "wywołała rewolucję”. Ona sama zaznacza, że musiała coś powiedzieć, a kilkaset tysięcy osób w Wielkiej Brytanii, zwłaszcza w Szkocji, "musiało to usłyszeć”. Filmik młodej Polki wywołał falę zachwytów i pojawiły się pod nim niezliczone komentarze. Wideo udostępniało wiele naszych rodaków na forach internetowych i w grupach na Facebooku.

Wszyscy uważają, że tych kilka zdań, które wypowiedziała Zuza, było jak tajfun. Rzeczywiście Zuza nie maskuje w nim goryczy, ale przykrywa ją całymi pokładami optymizmu. Tłumaczy, dlaczego Szkocja jest jej domem, choć nadal czuje się Polką.

Zuza, jak to się stało, że w ogóle chciałaś nagrać taki filmik?
- Planowałam to już jakiś czas temu, myślałam o tym, żeby zrobić takie nagranie na egzamin w szkole, bo studiuję produkcję telewizyjną i radiową na University of West Scotland w Ayr. Któregoś dnia usłyszałam wywiad w brytyjskiej telewizji, prezenter rozmawiał z dwiema imigrantkami. Wywiad prowadził w taki sposób, że nawet ja go oglądając czułam się niekomfortowo. Ten człowiek nie lubił imigrantów i dawał temu wyraz każdym swoim pytaniem i każdą swoją uwagą. To, co mówię w filmiku jest pewnego rodzaju tym, co chciałabym powiedzieć temu dziennikarzowi.

Przemawia przez Ciebie gorycz. Czy Ty też kiedykolwiek nie czułaś się mile widziana, nie czułaś się komfortowo?
- I to wiele razy. Miałam 11 lat, kiedy przyjechałam tu z mamą z Łodzi. Najpierw mieszkałyśmy w Dundee, potem koło Glasgow, w szkole nie było innych Polaków. Dzieci chciały ze mną rozmawiać, a ja ich nie rozumiałam. Z czasem zaczęły się ze mnie śmiać, że nic nie jestem w stanie odpowiedzieć. Moje pierwsze lata w szkole nie były łatwe. Przypięto mi łatkę imigrantki.

Szkoła nie pomogła?
- Była taka pani, która pomagała mi uczyć się angielskiego, pomagała w szkole, ale i tak sama musiałam sobie radzić. Z angielskiego byłam do bani, za to brylowałam z matematyki i innych przedmiotów ścisłych. Nie miałam wielu przyjaciół, byłam tą dziewczyną z polskim akcentem.

Masz 22 lata i razem ze swoją rodziną żyjesz w Szkocji. Spotykałaś się z niechęcią się ze strony autochtonów, tak im odpowiadasz na hejt?
- Nie Szkotom, ale wszystkim ludziom, którzy wytykają cudzoziemców palcami próbowałam wytłumaczyć, jak niesprawiedliwe jest mówienie komuś: "wracaj do swojego kraju!”. To znaczy do jakiego kraju? Bo ja przyjechałam tu jak miałam 11 lat, skończyłam tu gimnazjum, szkołę średnią i kończę studia. Zawsze będę Polką, ale to w Szkocji dorastałam, to życie w polskiej rodzinie, ale w Szkocji mnie ukształtowało. 

I mówisz o tym w wideo…
- Tak, uświadamiam ludziom, żeby zastanowili się przez sekundę chociaż zanim coś takiego powiedzą. Nie mam paszportu brytyjskiego, nie mogę się nazwać Brytyjką, ale Szkocja jest moim domem. Znam tutejszą muzykę, literaturę, mam tu teraz przyjaciół, bo tu jest mój dom.

W filmiku mówisz: "Kiedy następnym razem miniesz osobę, która rozmawia w innym języku z ojcem, matką czy przyjacielem, nie wkurzaj się, nie bądź zdezorientowany. Zrozum, że ci ludzie mieszkają tu i próbują się dopasować, chcąc zachować swoje dziedzictwo i to coś dobrego! Wspaniałego!”. To mimo wszystko bardzo pozytywne przesłanie?
- Tak, bo takie miało być. Bo to, że jesteśmy inni, różnimy się, to coś wspaniałego.

Niektórzy w komentarzach podkreślali, że masz już szkocki akcent…
- Meszkam z mamą i siostrą, która urodziła się już w Szkocji. Co prawda Szkoci słyszą, że nie jestem Szkotką, ale nie potrafią geograficznie mnie przyporządkować.

Mówiłaś, że szkoła dała Ci się we znaki…
- Przeszłam najprawdopodobniej to, co każde dziecko, które w ciągu kilkunastu ostatnich lat przyjechało do Wielkiej Brytanii. Mnie może było o tyle trudniej, że byłam jedyną Polką w szkole. W średniej było już nas dwie. Polscy uczniowie zostają rzuceni na głęboką wodę, a uczniowie stąd często nie mają litości dla obcych.

Teraz jest inaczej?
- Zupełnie: mam przyjaciół, znajomych, także wśród Szkotów. Uważam, że Szkoci to najmilsi ludzie na świecie, mi było po prostu trudno w szkole i wszędzie zdarzają się indywidua, które potrafią szydzić z imigrantów.

Twój filmik jest jednak bardzo pozytywny…
- Bo taki miał być, żyjemy w trudnych dla wszystkich czasach, nie ma potrzeby, aby z powodu Brexitu wytykać ludzi palcami, bo pochodzą z innego kraju. Nasze różnice można przecież zaakceptować. Co z tego, że ja jestem Zuza z Polski, mój kolega to Havier z Hiszpanii, a naszym domem jest Szkocja.

Masz sporo materiału na niejeden film, przyda się w BBC?
- Na pewno, od zeszłego roku współpracuję z BBC The Social, to platforma dla młodych ludzi przy BBC Scotland i to było pierwsze nagranie, które dla nich zrobiłam. Bałam się, że temat będzie za mocny. Scenariusz wideo zachwycił jednak producentkę w BBC i tak powstał ten filmik.

Jak zaczęłaś współpracę z BBC The Social?
- BBC The Social ma swoją stronę internetową, wysłałam im swoje portfolio i byli zainteresowani, tym bardziej, iż tak wielu Polaków mieszka w regionie i w całej Wielkiej Brytanii. Tak zaczęła się moja przygoda z BBC.

A co jeszcze dla nich przygotowywałaś?
- Był już filmik o trudnych polskich wyrazach, robiłam też pierogi dla znajomych…

Będzie więcej o Polsce i Polakach?
- Bez wątpienia…

Dziękuję za rozmowę.

Oto filmik Zuzy Kapituły po polsku i po angielsku:

Klip można obejrzeć także na stronie BBC The Social tutaj.