Czym jest niepodległość?

Jest nas, według danych brytyjskiego urzędu statystycznego – ponad milion (dane z sierpnia 2017 r.). Jak zapisało się w pamięci i świadomości młodego pokolenia emigrantów te 100 lat niepodległości? Jaka jest świadomość i postrzeganie zjawiska niepodległości przez pryzmat emigracji? Czym jest niepodległość dla młodej generacji Polaków? Jakie wartości w sobie niesie?

Grupa badaczy Instytutu Nauk Społecznych Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie (PUNO) zaprojektowała kwestionariusz identyfikujący poziom świadomości i wartości Polaków, związanych z niepodległością Ojczyzny żyjących na emigracji. Krótka anonimowa ankieta składała się z 22 pytań wyboru i jednego pytania, wymagającego opisowej odpowiedzi.

Charakterystyka badanych
W badaniu wzięło udział 191 osób, w tym 62% kobiet i 38% mężczyzn. Większość respondentów to osoby w wieku 26 – 39 lat (60%), będący w związku małżeńskim (52%) lub związku nieformalnym (18%) i single (24%). Ponad 45% badanych to osoby z wykształceniem wyższym i podyplomowym oraz średnim – 30%; będący zatrudnionymi (57%) lub prowadzącymi własny biznes (30%); mieszkający w UK w mieście powyżej 500 tys. mieszkańców (56%) oraz mniejszych miejscowościach od 50 tys. do 500 tys. – 33%.

Zdecydowana większość przyjechała do Wielkiej Brytanii po 2004 r. – 82%. Połowa mieszka tu z rodzinami lub z partnerem - 30%.

Wyniki:
• Spotkania z polską kulturą dla respondentów to przede wszystkim kontakt z polskimi i polonijnymi mediami np. radiem, telewizją, czasopismami (61%), czytanie polskiej literatury (59%). To także uczestniczenie w wydarzeniach w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie (30%), bycie widzem występów polskich artystów w Londynie (29%) lub uczestniczenie w wydarzeniach w polskich centrach i ośrodkach w innych miastach UK (27%). Co czwarta osoba wyjeżdża do Polski na wydarzenia kulturalne w kraju (26%).

• Respondenci biorą udział w różnego rodzaju polonijnej działalności kulturalnej, społecznej. Najczęściej są to nabożeństwa w języku polskim (63%), koncerty (50%), festyny (48%). Uczestniczą w warsztatach i kursach prowadzonych w języku polskim (36%). Co trzeci respondent uczestniczy w wyborach parlamentarnych (34%), jest widzem przedstawień teatralnych, projekcji filmów polskich (34%) lub uczestniczy w polskich konferencjach naukowych (29%).

• Na pytanie: Jaki ma Pani/Pan wpływ na promowanie kultury polskiej? 61% badanych wskazuje na promowanie polskiej kultury wśród znajomych, także obcokrajowców. Ponad połowa spędza czas zarówno z Polakami, jak i obcokrajowcami (53%); dla 36% znajomi, to głównie Polacy, 11% spędza swój czas głównie z obcokrajowcami. Ponad połowa (54%) bierze udział w polskich uroczystościach, uczy swoje dzieci wiedzy o kraju ojczystym/ dzieci chodzą do polskiej szkoły (51%). Co trzeci respondent wskazał na czynny udział w uroczystościach, związanych z polską kulturą i polskimi uroczystościami (30%).

• Kultywowanie ojczystych tradycji na emigracji dla zdecydowanej większości respondentów (80%) jest ważne. Najczęściej są to święta religijne typu Boże Narodzenie/Wielkanoc (89%). Inna formą jest posługiwanie się językiem ojczystym (87%). Połowa kultywuje obchody Święta Niepodległości (49%). Tylko dla 7% badanych ojczyste tradycje nie mają znaczenia.

• Na pytanie "z czym kojarzy się święto niepodległości" większość wskazała na historię (73%), dumę narodową (63%), patriotyzm (62%). Prawie połowie badanych kojarzy się to święto z marszami i pochodami (42%), ale także z zamieszkami (21%) i z ksenofobią (12%). Prawie połowa badanych (46%) nie jest zadowolona ze współczesnego obrazu polskiego patriotyzmu.

• Symbolem odzyskania przez Polskę niepodległości dla młodych emigrantów jest przede wszystkim postać Józefa Piłsudskiego (87%). Na drugim miejscu znalazł się Jan Paweł II (39%). Trzecie miejsce - Żołnierze Wyklęci i Lech Wałęsa (po 30%), co czwarty wymienił Romana Dmowskiego (24%) lub  Ignacego Jana Paderewskiego (23%).

• Pojęcie "niepodległości" dla większości badanych to „historia naszych przodków” (73%). Równocześnie daje poczucie tożsamości narodowej (55%). Co szósty badany wskazuje, że w dzisiejszych czasach nie ma to żadnego znaczenia (16%).

• Wydarzenia historyczne dziejów Polski z 1918 roku mają wpływ na ocenę obecnej rzeczywistości dla połowy badanych (53%); co czwarty respondent uważa, że nie ma wpływu (25%), a 22% - nie ma zdania w tej kwestii.

• Polska dla naszych respondentów to przede wszystkim rodzina (83%), ojczyzna (70%), dom (60%). Dla połowy badanych emigrantów to także tęsknota za nią. Równocześnie Polska kojarzy się z wakacjami (41%), patriotyzmem (40%), ale także z brakiem pracy (20%).

• Najważniejsze wartości, którymi kierują się w życiu nasi respondenci to: bezpieczeństwo rodziny (80%), szczęście (77%), wolność (76%), poczucie własnej godności (73%), równowaga wewnętrzna (61%), równość (57%). Ważny jest również pokój na świecie (45%), przyjemność (34%), bezpieczeństwo narodowe (32%), dostatnie życie – 32%, a dla co czwartego respondenta także życie pełne wrażeń (26%) czy uznanie społeczne (23%).

Oto garść wypowiedzi respondentów zapytanych o to, czym dla Pani/Pana jest wolność / niepodległość?

• Kosmopolityzm. Prawa i poszanowanie praw jednostki i mniejszości. Wzajemny szacunek i tolerancja.
• Szacunkiem do drugiego człowieka. To możliwość wyboru miejsca zamieszkania, podróżowania, otwartość na inne kultury bez konieczności wyrzekania się własnej.
• Oburza mnie stawianie znaku równości między patriotyzmem a nacjonalizmem i ksenofobia! Wolność to możliwość dokonywania wyborów.
• Wolnością osobistą moją i mojej rodziny.
• Możliwość decydowania o sobie.
• Możliwość wyboru i brak narzucania czegoś przez państwo.
• Realizowaniem siebie, swobodą obywatelską.
• Wolność to swoboda w myśli, mówieniu i uczynkach.
• Nikt mi nie może zakazać bycia kimś kim chcę być, wyjść kiedy chcę, ubrać się jak chcę i robić co chcę - być po prostu wolnym człowiekiem, bez wpływu polityki PiSu na to kto co jak.
• Wolność jest dla mnie podstawową wartością, którą kieruję się w życiu. Dzięki wolności (jako wartości) i niepodległości (w fizycznym wymiarze) mogę swobodnie podejmować decyzje, rozwijać swój potencjał, dbać o swój rozwój w obszarze ciała, emocji, duchowym, zawodowym itd. Dla mnie to wszystko razem tworzy pierwsze podstawowe i niezbywalne prawo każdego człowieka :)
• Wolność to możliwość życia po swojemu, w równym społeczeństwie, które jest otwarte na innych.
• Samostanowienie o dobrobycie narodowym, zarówno wspólnym jak i każdego rodaka oddzielnie.
• Wolnością jest dla mnie wyrażanie swoich uczuć, poglądów, emocji. A także możliwość podejmowania decyzji zgodnych z własną wolą.
• Wolność jest dla mnie swoboda w wyrażaniu swoich osobistych poglądów oraz możliwość wysłuchania opinii innych bez uprzedniej oceny.
• Wolności i niepodległość to dla mnie możliwość wyboru w sferze społecznej, ekonomicznej, religijnej.
• Podejmowanie wolnych decyzji, niestety Polska dalej pozbawia praw człowieka, dzięki Bogu, że wyjechałam z tego kraju.
• Jest dla mnie wolnością słowa, działań społecznych i moralnych. To wolność wyboru, wyznania i prawo decydowania o sobie i swojej rodzinie.
• Wolności podejmowania decyzji, możliwość Ci rozwoju bez narzucania opinii innych, brak godziny policyjnej.
• Wolność dla mnie to swoboda wypowiedzi, poruszania się po świecie i robienie tego na co mam ochotę bez żadnych nakazów, przymusów itp. Wolność dotyczy bardziej jednostki ludzkiej.
• Poczucie bezpieczeństwa=spokoju=równowagi; możliwości podejmowania wyborów, swobodnego wygłaszania poglądów.
• Trudna historia polskiego narodu, w dzisiejszych czasach niedoceniana i często zapomniana.
• Pierwsza myśl: jesteśmy członkami UE i jako wolny kraj/naród mamy prawo do podejmowania własnych decyzji i nikt, żaden inny naród, nie ma prawa w ingerowanie w nasze sprawy, jeśli nie są łamane prawa człowieka.
• Tożsamość narodowa, możliwość bycia dumnym z osiągnięć naszych przodków. Promowanie cudów naszego kraju za granicą. Tym dla mnie jest. I czymś więcej, czymś co trudno opisać, a każdy to czuje.
• Poczuciem dumy narodowej, polskiej tożsamosci, pielęgnowaniu narodowych tradycji, realizacją swoich myśli i marzeń.
• Przy obecnej władzy jest to pojęcie obce.
• Polska dla Polaków. Zawsze broniliśmy swój kraj i tak powinno dalej być.

Wyniki przeprowadzonej ankiety i zaprezentowane dane należy traktować tylko jako egzemplifikacje wartości. Stanowią one jedynie obrazek, zdjęcie socjologiczne. Obraz społeczeństwa polskiego na emigracji, jaki wyłania się z owego zdjęcia, dostarcza jednak wielu inspiracji teoretycznych z zakresu badań nad formami uczestnictwa Polaków w tradycjach polskości.

Składamy szczególne podziękowania mediom polonijnych w UK za współpracę przy realizacji naszego badania. 

Patronat nad badaniami objął portal Londynek.net