UK: Tymczasowo osiedleni obywatele UE zagrożeni utratą praw?

Jak wskazują brytyjskie media, wskutek tej decyzji ok. 2,5 mln obywateli krajów UE z tymczasowym statusem osoby osiedlonej (pre-settled status) będzie groziła utrata prawa do mieszkania, pracy i świadczeń w Wielkiej Brytanii, a nawet deportacja, jeśli nie zadbają na czas o złożenie nowego wniosku.

Zgodnie z umową o warunkach Brexitu, obywatele UE, którzy mieszkali w Wielkiej Brytanii przed końcem okresu przejściowego, czyli przed 31 grudnia 2020 roku, mogli zachować nabyte prawa, jeśli złożyli wniosek o status osoby osiedlonej (settled status) lub tymczasowy status osoby osiedlonej (pre-settled status). Ten pierwszy przysługuje osobom, które mogły się wykazać minimum pięcioletnim nieprzerwanym pobytem w Wielkiej Brytanii, a drugi - pozostałym osobom niespełniającym tego warunku. Umowa przewidywała jednak, że w przypadku osób mających tymczasowy status, zmiana jego na pełny status nastąpi automatycznie.

Jednak brytyjskie MSW podjęło decyzję, że osoby mające tymczasowy status muszą przed upływem pięcioletniego okresu złożyć kolejny wniosek - o przekształcenie statusu w pełny. W związku z tym Niezależny Urząd Nadzoru (IMA), brytyjski organ powołany do ochrony praw obywateli UE, zaskarżył do sądu decyzję MSW, wskazując, że jest ona niezgodna z prawem i narusza umowę z UE. Według IMA, sprawa dotyczy 2,485 mln osób.

Jak wynika ze statystyk brytyjskiego MSW (Home Office), do końca września 2021 roku wpłynęło 6,2 mln wniosków, z czego rozpatrzono 5,8 mln. Spośród rozpatrzonych aplikacji status osoby osiedlonej przyznano prawie 3,03 mln osób (52 proc.), tymczasowy status - 2,44 mln (42 proc.), zaś pozostałe to aplikacje odrzucone, nieważne i wycofane.

Obywatele Polski złożyli 1,125 mln wniosków, co jest drugą co do wielkości liczbą - po obywatelach Rumunii, choć w przypadku tych ostatnich częściej zdarzały się przypadki dwu- lub wielokrotnego składania wniosków, więc liczba Polaków, którzy faktycznie aplikowali o status jest wyższa. Spośród 1,125 mln wniosków złożonych przez obywateli polskich do końca września rozparzono 1,07 mln, z czego status osoby osiedlonej otrzymało 817,6 tys. osób, tymczasowy status - ponad 210,4 tys., a prawie 41,8 tys. to wnioski odrzucone, nieważne i wycofane.

To oznacza, że 76,4 proc. wniosków złożonych przez obywateli polskich zakończyło się przyznaniem statusu osoby osiedlonej i jest to najwyższy odsetek ze wszystkich narodowości. Tym niemniej zaskarżona przez IMA decyzja dotyczy 210,4 tys. Polaków ze statusem tymczasowym, którzy - jeśli sąd nie zdecyduje o tym, że MSW musi ją zmienić - będą musieli złożyć jeszcze jeden wniosek.

Osoby, które mieszkały w Wielkiej Brytanii przed upływem okresu przejściowego, mogły składać wnioski o status osoby osiedlonej lub tymczasowy status do 30 czerwca 2021 roku, choć jeśli ktoś wykazał, że miał uzasadniony powód późniejszego aplikowania, wnioski były przyjmowane także po upływie tego terminu.