Schyłek ery kolei?

Mimo pewnego postępu udział podróży pociągiem pozostaje skromny np. w porównaniu z podróżami samochodem czy samolotem. W 2011 r. udział przewozów kolejowych utrzymywał się na stabilnym poziomie względem 2010 r. i wynosił 6,2 proc. - czytamy w raporcie. Jedna czwarta przewozów kolejowych w UE przypada na koleje dużych prędkości.

Rynek pasażerskich połączeń kolejowych odnotował ogromny wzrost od połowy lat 90. w takich krajach, jak Wielka Brytania (wzrost o 70 proc.), Szwecja (o 42 proc.), Francja (o 37 proc.) i Belgia (o 26 proc.). Największe spadki odnotowała Litwa (o 90 proc.), a następnie o ponad 60 proc. - Grecja, Polska, Bułgaria, Rumunia i Estonia.

Na kolejowy transport pasażerski wciąż w 94 proc. składają się przejazdy krajowe, z czego około połowa to dojazdy do pracy. Rośnie też natężenie ruchu międzynarodowego. Wśród głównych europejskich grup kolejowych nie ma już tradycyjnych, wyłącznie państwowych monopoli. Coraz częściej zastępowane są one przez międzynarodowe grupy kolejowe, uzyskujące ponad jedną czwartą obrotów poza granicami kraju. Kolejowy transport towarowy również rośnie, a przewozy transgraniczne stanowią już prawie połowę całego ruchu. Nowe podmioty w sektorze kolejowym zatrudniają ok. 120 tys. osób i przejęły już 21 proc. udziału w rynku pasażerskim oraz 28 proc. transportu towarowego - wynika z raportu.

Jednym z mankamentów rynku kolejowego jest jego znaczne uzależnienie od dotacji publicznych. Tylko 58 proc. mieszkańców UE twierdzi, że jest zadowolonych z podróżowania pociągiem i poziomu komfortu na dworcach. Koleje nie wykorzystują potencjału związanego z obsługą pasażerów o ograniczonej sprawności ruchowej - jak wynika z raportu, aż 19 proc. Europejczyków nie wsiada do pociągu ze względu na utrudniony dostęp. Tymczasem zaledwie 6 proc. Europejczyków podróżuje pociągiem co najmniej raz w tygodniu.

Ponadto ceny biletów, szczególnie w pociągach dużych prędkości, pozostają stosunkowo wysokie, zwłaszcza w porównaniu z niektórymi liniami, na których wprowadzono konkurencję.

W raporcie zwraca się uwagę, że wolna konkurencja na rynku przewozów kolejowych oraz szersze stosowanie zamówień publicznych sprzyjają poprawie standardu usług. Komisja Europejska podkreśla też konieczność lepszego wykorzystania pieniędzy podatników; koleje europejskie otrzymują łączne subsydia rzędu 36 mld euro rocznie, co jest kwotą niemal dorównującą ich łącznym dochodom z biletów.