Cookie Consent by Privacy Policies Generator website
Menu

Reparations after World War II were paid by Germany in kind, over time replaced by the Marshall Plan

Reparations after World War II were paid by Germany in kind, over time replaced by the Marshall Plan
Udział w planie odbudowy zwanym "planem Marshalla" zaproponowano wszystkim europejskim krajom. Polska odrzuciła tę ofertę. Na zdj. George Marshall sekretarz stanu USA (1947–1949). (Fot. Keystone/Hulton Archive/Getty Images)
After the Second World War, the Allies imposed reparations in kind on Germany instead of monetary reparations, as those imposed after the First World War ultimately harmed future peace in Europe. In the West, the receipt of reparations in kind was abandoned over time in favour of the Marshall Plan.
Advertisement
Advertisement
News available in Polish

Jeszcze w trakcie II wojny światowej alianci planowali obciążyć Niemcy reparacjami, tak jak to miało miejsce po zakończeniu poprzedniej wojny. Działająca wówczas Komisja Reparacyjna, utworzona na mocy postanowień traktatu pokojowego podpisanego w Wersalu w 1919 r., ustaliła ogólną sumę reparacji należną państwom Ententy oraz krajom z nimi sprzymierzonym za straty poniesione przez nie podczas działań wojennych na 132 mld marek w złocie.

Ponieważ reparacje nałożone po I wojnie światowej wyznaczono w takiej wysokości, że ich spłata okazała się niemożliwa, w 1945 r. zmieniono podejście i choć Niemcy zostały zmuszone do rekompensaty innym narodom, to większy nacisk położono na odbudowę Europy.

Podczas konferencji w Jałcie w lutym 1945 r. alianci, czyli Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i ZSRR, zobowiązały Niemcy do wypłaty reparacji wojennych w naturze zamiast odszkodowań pieniężnych. System opierał się na trzech formach: przejęciu majątku narodowego Niemiec, corocznych dostawach towarów z bieżącej niemieckiej produkcji i wykorzystaniu niemieckiej siły roboczej.

Innym dokumentem, regulującym tę kwestię, jest umowa podpisana na zakończenie konferencji w Poczdamie w sierpniu 1945 r. Choć na jej podstawie Niemcy traktowano jako jedność gospodarczą, to reparacje miały być odbierane według stref okupacyjnych. W konsekwencji Francja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i inne kraje zachodnie zaspokoiły swoje roszczenia z zachodnich stref Niemiec, a Związek Radziecki miał własną strefę służącą do regulowania swoich roszczeń.

Władze w Moskwie zdawały sobie sprawę, że przyjęcie amerykańskiej pomocy wiązać się będzie z utratą wpływów w Polsce. Na zdj. manifestacja pierwszomajowa w Warszawie 1948 r. (Fot. PAP/CAF)

Na początku okupacji alianci zdemontowali pozostałości niemieckiego przemysłu, torów kolejowych, przejęli również flotę handlową i zagraniczne akcje niemieckie. Później kraje zachodnie złagodziły swoje stanowisko i zastąpiły przejmowanie niemieckiego majątku planem Marshalla, ale Niemcy Wschodnie dostarczały materiały przemysłowe ZSRR do 1953 r.

Alianci skonfiskowali również znaczącą część niemieckich patentów, praw autorskich i znaków handlowych wartych 10 mld dolarów (według wartości dolara z 1948 r.).

Najbardziej kontrowersyjną częścią reparacji była praca przymusowa, głównie niemieckich jeńców wojennych, w obozach na terenie ZSRR i Polski, ale także w Wielkiej Brytanii, Francji czy amerykańskiej strefie okupacyjnej. Na Zachodzie większość jeńców została uwolniona do 1949 r., a w ZSRR - w 1953 r.

Częścią rekompensaty Niemiec wobec innych krajów były aneksje. Oprócz niemieckich terytoriów na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, włączonych do Polski i ZSRR, należały do nich silnie zindustrializowany Protektorat Saary, kontrolowany przez Francję do 1956 r. i z którego Francja wydobywała węgiel do 1981 r. oraz około 69 km kw. zaanektowanych przez Holandię i zwróconych Niemcom w zamian za 280 mln marek.

Dodatkowe reparacje uregulowały traktaty paryskie podpisane w 1947 r. między byłymi sojusznikami III Rzeszy, a państwami koalicji antyhitlerowskiej. Na ich mocy Włochy miały wypłacić w dolarach amerykańskich według ich wartości z 1938 r.: 125 mln - Jugosławii, 105 mln - Grecji, 100 mln - ZSRR, 25 - mln Etiopii i 5 mln - Albanii. Węgry zostały zobowiązane do wypłacenia 200 mln ZSRR i po 100 mln - Jugosławii i Czechosłowacji, a Bułgaria 45 mln - Grecji i 25 mln - Jugosławii. Oprócz tego Finlandia i Rumunia miały wypłacić ZSRR 300 mln każda. Austria nie była stroną traktatów paryskich.

Do lat 50. Niemcy były rozliczane również z wydatków okupacji alianckiej.

Inwestycje w Berlinie Zachodnim ze środków planu Marshalla. (Fot. User St.Krekeler on de.wikipedia, Public domain, via Wikimedia Commons)

Osobną kwestią jest zadośćuczynienie za niemieckie zbrodnie na narodzie żydowskim. Negocjacje w tej sprawie były pod wieloma względami wyjątkowe, ponieważ prowadzące je RFN i Izrael nie utrzymywały stosunków dyplomatycznych, a Izrael nie istniał w momencie popełnienia rzeczonych zbrodni.

Z powodu ogromnego sprzeciwu w tym kraju wobec prowadzenia jakichkolwiek rozmów z Niemcami w sprawie odszkodowania za Holokaust (co uważano za niemoralne), rząd w Jerozolimie został upoważniony do zawarcia porozumienia co do rekompensaty kosztów integracji w Izraelu żydowskich imigrantów z terenów niemieckich. Na mocy porozumienia podpisanego w 1952 r. Niemcy Zachodnie w ciągu 14 lat wypłaciły Izraelowi 3 mld marek.

Po wojnie RFN odmawiała praw do odszkodowań dla byłych robotników przymusowych. Dopiero w 1999 r. rząd federalny ogłosił utworzenie funduszu odszkodowawczego dla byłych robotników i więźniów obozów koncentracyjnych III Rzeszy w wysokości 10 mld marek (z czego 8,2 mld przeznaczono na wypłaty dla uprawnionych do odszkodowań).

W 1999 r. 26 firm przystąpiło do funduszu o nazwie Fundacja "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość" (EVZ), m.in. Agfa, Allianz, BASF, Bayer, Bosh, BMW, Commerzbank, Continental, Daimler-Chrysler, Deutsche Bank, Dresdner Bank, Lufthansa, Opel, Porshe, Siemens, ThyssenKrupp, Volkswagen.

Czytaj więcej:

Niemcy zapłaciły ostatnią ratę odszkodowań za I wojnę światową po 92 latach

Brytyjski poseł: Polska powinna pozwać Niemcy do sądu w sprawie reparacji wojennych

    Advertisement
    Advertisement
    Rates by NBP, date 24.04.2024
    GBP 5.0220 złEUR 4.3177 złUSD 4.0417 złCHF 4.4202 zł
    Advertisement

    Sport


    Advertisement
    Advertisement