Jak wyglądało Święto Niepodległości w czasach PRL-u?

Na zaproszenie Klubu Historycznego im. Hrabiny Markiewiczowej i Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Dublinie, odbyło się w stolicy Irlandii spotkanie z Janem Olaszkiem z Instytutu Pamięci Narodowej. W związku z rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości, zaproszony na tę uroczystość gość wygłosił dwa wykłady: „Jak obchodzono 11 listopada w PRL-u” oraz „Polskie miesiące. Bunty społeczne w PRL-u w latach 1956-1980”.

Zanim rozpoczęły się obydwa wykłady, wszyscy uczestnicy spotkania odśpiewali hymn Polski. Po chwili głos zabrał gość wieczoru.

„Dzień 11 listopada od 1918 do 1937 roku w ówczesnej Polsce obchodzono przede wszystkim jako święto wojskowe” – rozpoczął swój referat zaproszony historyk. „Święto to było oficjalnie celebrowane do 1945 roku, gdyż już od roku następnego komunistyczny rząd propagował datę 22 lipca, czyli ustanowienia komunistycznego rządu polskiego w Lublinie. Starano się, aby to właśnie ta lipcowa data była świętem państwowym” – dodał Olaszek.

Rząd komunistyczny starał się, aby data 11 listopada została wymazana z pamięci Polaków. W tym celu m.in. starano się podkreślać większe znaczenie 1 maja jako Dnia Pracy zamiast 3 maja -  rocznicy ustanowienia Konstytucji.

„11 listopada świętowano oficjalnie i nieoficjalnie. Komunistyczny rząd starał się przekonywać Polaków, że ta data to skutek bolszewickiej Rewolucji Październikowej, która miała miejsce w 1917 roku w Rosji. Obchody nieoficjalnie świętowane były przez Polaków w kościołach, podczas uroczystych mszy świętych. Dodatkowo przeprowadzano liczne spotkania historyczne, wracając pamięcią do działalności Józefa Piłsudskiego oraz jego Legionów Polskich” –  kontynuował historyk.

W II połowie lat 70. zaczęły powstawać partie opozycyjne, których działalność była ściśle związana z programem patriotycznym.  Najważniejsze z nich to ROPCiO, czyli Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Komitet Obrony Robotników (KOR). „Te dwie opozycyjne partie dążyły do podkreślania polskości. W chwili wybrania Polaka Karola Wojtyły na papieża, w dniu 11 listopada 1978 roku w Warszawie i Krakowie przeprowadzono obchody Święta Niepodległości. Na ulicach zgromadziły się tysiące ludzi. Władze nie zamierzały jednak nagłaśniać tego wydarzenia w mediach, aby mieszkańcy pozostałych części kraju nie zostali o tym poinformowani”.
Rok później, w listopadzie 1979 roku, zaczęły się aresztowania i tłumienie organizowanych zgromadzeń.

„Gdy w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku Wojciech Jaruzelski wprowadził na terenie całego kraju stan wojenny, media chciały pokazać generała tak, by porównać go do marszałka Piłsudskiego. Starano się przekazem medialnym wmawiać Polakom, że to gen. Jaruzelski, jak niegdyś Piłsudski, podjął decyzję za cały kraj i wszystkich jego obywateli” – tłumaczył Olaszek.

„Dopiero od 1989 roku, po Okrągłym Stole, ówczesna Solidarność oficjalnie wprowadziła 11 listopada jako Święto Niepodległości wśród świąt kalendarzowych” - podsumował. 

Podczas drugiego wykładu pracownik IPN-u informował o buntach społecznych w PRL-owskiej Polsce i ówczesnych niepokojach wynikających z niezadowolenia rodaków z sytuacji społeczno-gospodarczej.

Pomiędzy prelekcjami odbył się krótki koncert fortepianowy, podczas którego wykonano pieśni patriotyczne. W spotkaniu wzięło udział kilkadziesiąt osób.