CBOS: Boże Narodzenie świętem rodzinnym, rzadziej religijnym

Respondentów zapytano, czym są dla nich święta Bożego Narodzenia. 56 proc. badanych odpowiedziało, że są świętem rodzinnym. W porównaniu z badaniem sprzed dwóch lat takich odpowiedzi udzieliło o 3 punkty procentowe więcej respondentów. Spadł natomiast odsetek osób mówiących, że jest to święto religijne – z 27 do 23 proc.

Na dość zbliżonym poziomie od ponad 10 lat plasuje się odpowiedź, że Boże Narodzenie to przede wszystkim święto ludzi związanych z tradycją chrześcijańską (18 proc.). "Co prawda badane stwierdzenia nie wykluczają się wzajemnie, ale pozwalają na obserwowanie, co zdaniem Polaków jest w świętach najważniejsze" - zauważyła autorka raportu podsumowującego badanie.

O tym, że Boże Narodzenie jest świętem religijnym częściej mówią badani praktykujący kilka razy w tygodniu lub co niedzielę, a także osoby identyfikujące się światopoglądowo z prawicą i starsi respondenci (w wieku 65 lat i więcej). Spośród grup zawodowych na religijny akcent świąt zwracają uwagę przede wszystkim rolnicy oraz emeryci i renciści.

Rodzinne aspekty świętowania częściej niż inni podkreślają osoby niepraktykujące religijnie lub czyniące to sporadycznie, o lewicowej orientacji światopoglądowej, a także ankietowani mieszkający w ponad półmilionowych miastach i w wieku między 25 a 34 lata. Wśród grup zawodowych są to przede wszystkim przedstawiciele średniego personelu, technicy, pracownicy usług, osoby bezrobotne oraz uczniowie i studenci.

Na tradycję chrześcijańską jako dominujący wymiar świąt powołują się relatywnie najczęściej robotnicy wykwalifikowani i niewykwalifikowani (odpowiednio 27 proc. i 25 proc.), ale także osoby o najwyższych dochodach na osobę w gospodarstwie domowym (25 proc. osób o dochodach powyżej 3 tys. zł per capita).

Niezależnie od religijności i przekonań co do istoty świąt, w większości polskich domów podtrzymywane są świąteczne tradycje i zwyczaje. 99 proc. badanych składa sobie życzenia, a 98 proc. dzieli się opłatkiem i spożywa tradycyjne wigilijne potrawy. Nieco mniej, 97 proc. deklaruje ubieranie choinki. W perspektywie kilkunastu lat widać powolny, choć systematyczny wzrost odsetka odwiedzin, wymiany życzeń z krewnymi i znajomymi. Obecnie 95 proc. Polaków deklaruje praktykowanie tego zwyczaju w święta, 19 lat temu robiło tak 75 proc. badanych.

Zdecydowana większość ankietowanych przygotowuje dodatkowe nakrycie na stole dla niespodziewanego gościa oraz kupuje prezenty pod choinkę (po 91 proc.), zachowuje post w Wigilię (88 proc.) i śpiewa kolędy (80 proc.). 83 proc. badanych deklaruje, że odwiedza groby bliskich zmarłych. "To znaczący wzrost w stosunku do poprzedniego badania z 2017 roku – o 6 punktów procentowych – i odkąd monitorujemy tę kwestię (w 2003 roku robiło tak 51 proc. Polaków)" - zauważono w raporcie.

Około trzech czwartych badanych przygotowuje zwyczajową liczbę potraw, wkłada siano pod obrus i oczekuje z rozpoczęciem kolacji na pierwszą gwiazdkę. Mniej więcej dwie trzecie odmawia modlitwę i/lub odczytuje odpowiedni fragment Pisma Świętego i uczestniczy w pasterce, przystępując także z okazji świąt do spowiedzi.

W połowie polskich domów wywiesza się wianki świąteczne. 41 proc. badanych dzieli się opłatkiem ze zwierzętami, a 22 proc. przebiera się za św. Mikołaja (gwiazdora lub aniołka).

Rzadziej respondenci deklarują, że zapraszają na wigilię osobę samotną lub ubogą - jest to 29 proc. badanych, o 6 punktów procentowych mniej niż 2 lata temu.

Wraz z rozwojem technologii zmieniły się sposoby składania życzeń dalszym krewnym i znajomym. Obecnie najpowszechniejszą metodą jest wysyłanie SMS-ów – robi tak ponad trzy czwarte badanych, a odsetek ten utrzymuje się na zbliżonym poziomie od 2015 roku. Coraz rzadziej wysyłamy tradycyjne kartki świąteczne – 10 lat temu ten zwyczaj praktykowało 77 proc. osób, dziś - co drugi ankietowany. Najrzadszą metodą wysyłania życzeń pozostają e-maile i kartki elektroniczne. Tę metodę składania życzeń deklaruje 43 proc.

Badanie przeprowadzono w dniach 28 listopada - 5 grudnia na reprezentatywnej grupie 910 dorosłych mieszkańców Polski.