Anglojęzyczna Konstytucja 3 Maja na wystawie w Londynie
Historyczny dokument, wydrukowany przez wydawnictwo Debrett's w czerwcu 1791 roku, znajduje się na stałe w zbiorach Biblioteki Polskiej przy Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym (POSK) w Londynie. Sama biblioteka obchodzi w tym roku 75-lecie swojej działalności.
Dziś wieczorem egzemplarz anglojęzycznej Konstytucji 3 Maja zostanie jednorazowo zaprezentowany w POSK podczas otwarcia wystawy tematycznej. Zaplanowano również koncert młodych polskich muzyków, wykonujących muzykę najwybitniejszych polskich kompozytorów, m.in. Fryderyka Chopina, Witolda Lutosławskiego i Andrzeja Panufnika.
Platt podkreśliła, że dokument - wchodzący w skład książki zawierającej konstytucje Francji i Stanów Zjednoczonych - nie był nigdy wcześniej pokazywany publicznie. Już w pierwszych dniach po przyjęciu Konstytucji w Warszawie powstały dwa konkurencyjne tłumaczenia: autorstwa polskiego ambasadora w Londynie Franciszka Bukatego i brytyjskiego konsula w Kłajpedzie Jamesa Durno, który akurat był w Sejmie, kiedy przyjmowano ustawę zasadniczą.
"Durno dowiedział się, że Bukaty już przetłumaczył (konstytucję), więc jego wersja prawdopodobnie nigdy nie ukazała się drukiem - ale to od niego 4 maja poszła informacja do Foreign Office (brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zewnętrznych - przyp.red.) na temat tego wydarzenia w Polsce" - tłumaczyła dyrektor Biblioteki Polskiej POSK.
Jak zaznaczyła, "dla nas natomiast jest ważne, że ta konstytucja, która miała tak wielkie znaczenie dla Polaków znalazła się w tłumaczeniu angielskim niemal natychmiast po jej przyjęciu".
"Po pierwsze, wpłynęły na to bezpośrednie stosunki Stanisława Augusta Poniatowskiego, współtwórcy konstytucji, z Anglikami. Ta bliskość była znana od czasów jego pobytu w Anglii, kiedy zamówił tutaj zdobycie dla niego kolekcji obrazów, która pozostała (w Wielkiej Brytanii - przyp. red.), ponieważ król abdykował i nigdy za nią nie zapłacił - stąd w Dulwich (Dulwich Gallery w południowym Londynie - przyp. red.) znajduje się kolekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego" - zauważyła.
Szefowa Biblioteki Polskiej dodała, że pomagały także "osobiste stosunki króla z wieloma Anglikami, którzy piastowali prestiżowe stanowiska", a także chęć Polaków do popularyzowania konstytucji ze względu na jej wyjątkowy charakter i tryb wprowadzenia.
"Edmund Burke w swoim pamflecie (...) porównuje rewolucję francuską z tym, co się dzieje w Polsce. (...) Jako konserwatysta nie popiera tego, co się dzieje we Francji dlatego, że dochodzi tam do kompletnego wyrugowanie kościoła, mordów, zamykanie w więzieniach itd. Nagle w Polsce, Rzeczpospolitej Obojga Narodów, wprowadzana jest reforma państwa, pokojowa, nie ma żadnego wystrzału, nikogo się nie wsadza do więzień, nikt nie ucierpiał - a, jak mówi Burke, wszyscy skorzystali, od króla po prostego robotnika" - podkreśliła.
Przed wieczornym wystawieniem w POSK, egzemplarz anglojęzycznego wydania konstytucji 3 maja z 1791 roku zostanie pokazany także grupie ambasadorów i dyplomatów innych państw, którzy pracują w Wielkiej Brytanii.
O ile historyczny egzemplarz konstytucji będzie dostępny dla zwiedzających tylko dziś, o tyle wystawa w POSK pozostanie najprawdopodobniej do końca miesiąca.