Udar jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Udar niedokrwienny występuje, gdy zakrzep krwi blokuje tętnicę dostarczającą krew do mózgu lub tworzy się gdzie indziej w ciele i przemieszcza się do mózgu, gdzie blokuje przepływ krwi. Do udaru krwotocznego dochodzi, gdy w mózgu występuje krwawienie, które uszkadza pobliskie komórki. Około 85 proc. udarów ma charakter niedokrwienny, natomiast 15 proc. - krwotoczny.

Większość dotychczasowych badań analizowała związek pomiędzy jedzeniem a obiema odmianami udaru mózgu łącznie lub koncentrowała się wyłącznie na udarze niedokrwiennym. Natomiast autorzy nowego badania, które objęło ponad 418 000 osób w dziewięciu krajach europejskich analizowali osobno wpływ diety na udar niedokrwienny i udar krwotoczny.

Chociaż wyższe spożycie owoców, warzyw, błonnika, mleka, sera lub jogurtu wiązało się z niższym ryzykiem udaru niedokrwiennego, nie miało istotnego związku z niższym ryzykiem udaru krwotocznego. Natomiast większe spożycie jaj wiązało się z wyższym ryzykiem udaru krwotocznego, ale nie udaru niedokrwiennego.

"Najważniejszym odkryciem jest to, że wyższe spożycie zarówno błonnika pokarmowego, jak i owoców oraz warzyw było silnie związane z niższym ryzykiem udaru niedokrwiennego, co potwierdza obecne wytyczne europejskie. Należy zalecić ogółowi społeczeństwa zwiększenie spożycia błonnika oraz owoców i warzyw, o ile nie spełniają już tych wytycznych" – twierdzi dr Tammy Tong z University of Oxford.

"Nasze badanie podkreśla także znaczenie oddzielnego badania podtypów udaru mózgu, ponieważ powiązania dietetyczne różnią się w przypadku udaru niedokrwiennego i krwotocznego i są zgodne z innymi dowodami, które pokazują, że inne czynniki ryzyka, takie jak poziom cholesterolu lub otyłość, również inaczej wpływają na dwa podtypy udaru mózgu" – dodała.

Całkowita ilość spożywanego błonnika (w tym pochodzącego z owoców, warzyw, zbóż, roślin strączkowych, orzechów i nasion) wiązała się z największym potencjalnym zmniejszeniem ryzyka udaru niedokrwiennego. Każde 10 g więcej spożycia błonnika dziennie wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka o około 23 proc., co odpowiada mniej więcej dwóm przypadkom mniej na 1000 osób w ciągu dziesięciu lat.

Same owoce i warzywa wiązały się z niższym o 13 proc. ryzykiem na każde 200 g zjadanego pożywienia dziennie, co odpowiada spadkowi o jeden przypadek na 1000 ludności w ciągu dziesięciu lat. Żaden pokarm nie był powiązany ze statystycznie istotnym wyższym ryzykiem udaru niedokrwiennego.

Według brytyjskich szacunków dwie grube kromki pełnoziarnistego tostu dostarczają 6,6 g błonnika, porcja brokułów (około ośmiu różyczek) około 3 g, a średnie surowe, nieobrane jabłko około 1,2 g błonnika. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) i Regionalne Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Europie zalecają spożywanie co najmniej 400 g owoców i warzyw dziennie; ESC sugeruje również spożywanie 30-45 g błonnika dziennie.

Autorzy twierdzą, że związki pomiędzy różnymi pokarmami a udarem niedokrwiennym i krwotocznym można częściowo wyjaśnić wpływem na ciśnienie krwi i poziom cholesterolu.

Dr Tong i jej koledzy przeanalizowali dane dotyczące 418 329 mężczyzn i kobiet w dziewięciu krajach (Dania, Niemcy, Grecja, Włochy, Holandia, Norwegia, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania), którzy brali udział w badaniu European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC) w latach 1992 – 2000. Uczestnicy wypełniali ankiety z pytaniami o dietę, styl życia, historię medyczną i czynniki społeczno-demograficzne, a ich obserwacja trwała średnio 12,7 roku. W tym czasie odnotowano 4281 przypadków udaru niedokrwiennego i 1430 przypadków udaru krwotocznego.

Badane grupy żywności obejmowały mięso i produkty mięsne (czerwone mięso, przetworzone mięso i drób), ryby i produkty rybne, produkty mleczne (w tym mleko, jogurt, ser), jaja, płatki zbożowe i produkty zbożowe, owoce i warzywa (połączone i osobno), rośliny strączkowe, orzechy i nasiona oraz błonnik pokarmowy (błonnik ogółem i płatki zbożowe, błonnik owocowy i warzywny).

Główne zalety badania to duża liczba badanych osób w kilku różnych krajach i długi okres obserwacji. Większość rodzajów żywności została uwzględniona w badaniu, chociaż informacje na temat diety zostały zebrane tylko w jednym momencie, kiedy uczestnicy przystąpili do badania. Ponieważ badanie ma charakter obserwacyjny, nie może wykazać, że badane pokarmy powodują wzrost lub spadek ryzyka udaru niedokrwiennego lub krwotocznego - tylko to, że są one związane z różnymi zagrożeniami. Informacje na temat stosowania leków (w tym statyn) nie były dostępne.