O Krzemionkach Opatowskich przypomniano nam na początku lipca, gdyż wówczas zostały one wpisane na prestiżową listę światowego dziedzictwa UNESCO.

To miejsce jest rezerwatem archeologicznym, w którym znajduje się zespół neolitycznych kopalń krzemienia pasiastego. Krzemionki znajdują się pomiędzy wsiami Sudół i Magonie w gminie Bodzechów, w powiecie ostrowieckim, w województwie świętokrzyskim, w odległości 5 km od Ostrowca Świętokrzyskiego. W 1994 roku zarządzeniem Prezydenta RP, Krzemionki zostały uznane za pomnik historii Polski. Teraz zaś trafiły na prestiżową listę UNESCO.

Cóż takiego wyjątkowego jest w tym miejscu? Krzemień pasiasty. Jest to odmiana kamienia, charakteryzująca się koncentrycznym ułożeniem ciemnych i jasnych smug czy warstw.

Odkrycia krzemionkowskich kopalń dokonał w 1923 r. geolog Jan Samsonowicz, profesor uniwersytetów we Lwowie i Warszawie i członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. W trakcie prac terenowych badacz zwrócił uwagę na teren „usłany gęsto dołkami”. W rejonie Magoni zainteresowały go kamieniołomy wapienia, w ścianach których odsłoniły się wnętrza pradziejowych kopalń. Samsonowicz spenetrował je, dokonał niezbędnych pomiarów i zabrał znalezione w wyrobiskach górnicze narzędzia. Poczynione obserwacje przekonały go, że ma do czynienia z pradziejowymi kopalniami krzemienia. Był pierwszym naukowcem, który docenił wartość odkrycia, apelując o roztoczenie opieki nad zabytkiem.

Dziś w Krzemionkach Opatowskich jest stworzone muzeum, można też zwiedzać niektóre kopalnie krzemienia. Możliwe jest to jedynie z przewodnikiem, po wyznaczonej trasie. Niedozwolone jest zbieranie skał na terenie całego rezerwatu. W podziemiach zabronione jest wydobywania skał i krzemieni z górotworu. Jeśli chcemy mieć pamiątki z krzemienia, można się np. zaopatrzyć z biżuterię z krzemieniem pasiastym, który od lat jest cenionym kamieniem jubilerskim.

Tuż po 50. rocznicy śmierci Witolda Gombrowicza, która przypada w tym roku, jeśli będziemy w regionie świętokrzyskim, warto odwiedzić Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli. Co ciekawe, dla turystów indywidualnych wstęp jest bezpłatny. Opłata za zwiedzanie z przewodnikiem wynosi 3 zł za osobę. Muzeum zostało otwarte w październiku 2009 roku, a mieści się w rezydencji pałacowej, usytuowanej w zabytkowym parku.

Znajdziemy tu ekspozycję stałą, zatytułowaną „JA, Gombrowicz”, powstałą według scenariusza i koncepcji Jolanty Pol oraz projektu graficznego Adama Orlewicza. Trasa zwiedzania obejmuje: Kawiarnię "Ferdydurke" (dawny pokój Witolda), salę polską, hol (kolekcje przedmiotów osobistych), salę argentyńsko-europejską oraz "czyStelnię".

Ekspozycja oparta jest na opowieści biograficznej. Prezentowane są dokumenty dotyczące pisarza, fotografie, korespondencja, maszynopisy, rękopisy oraz pierwodruki dzieł z różnych okresów życia Gombrowicza.

Z kolei zamek Krzyżtopór w Ujeździe, w woj. świętokrzyskim - to ruiny powstałej w latach 1627–1644 rezydencji pałacowej otoczonej fortyfikacjami. Była to największa budowla pałacowa w Europie, przed powstaniem Wersalu. Od 2018 Krzyżtopór ma status pomnika historii.

Zamek został zbudowany w latach 1627–1644 przez wojewodę Krzysztofa Ossolińskiego, jednak nigdy nie został w pełni ukończony. Historia autorstwa projektu pałacu i jego kształtu nie została do końca poznana. Jest to powodem do tworzenia wokół niego legend. Jedną z nich jest opowieść o zastosowaniu przy budowie pałacu symboliki nawiązującej do kalendarza: okien miał tyle, ile dni w roku, pokoi tyle, ile tygodni; sal wielkich tyle, ile miesięcy, a cztery narożne jego baszty odpowiadały liczbie kwartałów. Przewodnicy po zamku opowiadają też o wielkim akwarium, mającym się znajdować na jednej z wież, czy o marmurowych żłobach w stajniach dla koni... Brak zachowanych planów budowy oraz sztychów sprzed przebudowy w XVIII wieku uniemożliwia dziś faktyczne odtworzenie wizerunku zamku z połowy XVII wieku.

Jednak nawet dziś zamek Krzyżtopór robi ogromne wrażenie swoją powierzchnią, architektonicznymi detalami i dowodami dawnej wielkości. Obecnie można go zwiedzać w dzień lub w nocy. Zwiedzanie nocne odbywa się od kwietnia do końca listopada w każdą drugą oraz ostatnią sobotę miesiąca. Jednakże, aby móc wziąć w nim udział, należy wcześniej dokonać rezerwacji.

Jeśli wybierzemy się większą grupą i zakupimy bilety w opcji Premium, mamy zagwarantowaną obecność przewodnika, iluminację świetlną zamku, zwiedzanie z pochodniami, pokaz pojedynku w wykonaniu członków Bractwa Rycerskiego na zamkowym dziedzińcu, a dla chętnych odbędzie się i nauka tańca dworskiego, poprowadzona przez szlachecką parę. Na koniec - dla osób o mocnych nerwach - spotkanie z duchem Białej Damy.

Wymienione trzy miejsca w Świętokrzyskiem, oczywiście, nie wyczerpują bogatej oferty regionu. Jest jednak pewne, że jak już tam trafimy, odkryjemy więcej atrakcyjnych turystycznie miejsc. Bo Świętokrzyskie wciąż czaruje...