Psychologia bezrobocia

Do bezrobotnych zalicza się osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce oraz pozostają bez pracy, pomimo podjęcia poszukiwań pracy.

Jakie mogą być psychologiczne skutki bezrobocia?

Praca stanowi w naszym życiu bardzo ważny element, jest źródłem licznych i różnorodnych satysfakcji oraz niezbędnym etapem rozwojowym. Praca poza pieniędzmi przynosi takie skutki jak:

• wypełnienie dnia,
• stwarzanie okazji do kontaktów społecznych,
• możliwość samorealizacji.

Obecny kryzys ekonomiczny spowodował, że wiele osòb straciło swoją dotychczasową posadę. Często po utracie pracy zmniejsza się naszą chęć do działania co stopniowo może doprowadzić
do rezygnacji i izolacji społecznej.
Na podstawie badań przeprowadzonych już w 1938 przez dwòch znanych psychologów P. Eisenberg i F. Lazarsfeld, można rozròżnić trzy typowe sytuacje, przez które przechodzi bezrobotna osoba:

1. Początkowy okres odrzucenia nowej rzeczywistości, zaraz po utracie pracy. Wiele osób uważa, że w ten czy inny sposób wyjdzie z tej sytuacji. Faza ta łączy się ze zmianą nastroju, labilnością emocjonalną i pobudzeniem.
2. Okres pesymizmu - kiedy mimo długich poszukiwań nowego miejsca zatrudnienia i licznych pròb na horyzoncie nie pojawia się żadna nowa oferta pracy. W tym przypadku wiele osòb zaczyna myśleć o braku możliwości rozwiązania danej sytuacji, przeżywa szok po utracie pracy i obawia się o swoją przyszłość.
3. Rezygnacja i wycofanie się. Na tym etapie człowiek staje się chronicznym bezrobotnym, zamyka się w sobie i uważa że nie jest do niczego zdolny, dopasowuje się do sytuacji, dąży do izolacji społecznej i redukuje swoje oczekiwania życiowe i zainteresowania.

Trzeci etap występuje bardzo często po dziewięciu miesiącach nieudanych poszukiwań. To wszystko może łączyć się z:

• zmianą wizji naszego wizerunku w oczach naszych bliskich (mąż, żona, dzieci),
• zwiększeniem się liczby sytuacji konfliktowych w rodzinach,
• odczuciem ograniczenia poparcia i aprobaty ze strony członków najbliższej rodziny, co pogłębia poczucie osamotnienia.
• znaczącym pogorszeniem dobrostanu fizycznego,
• utratą energii, ktòra może wprowadzić nas w stan depresji lub apatii.

Jak poradzić sobie w takiej sytuacji?
Osoba zwolniona i poszukująca nowej pracy może zdecydować się na:

1. znalezienie zatrudnienia za pomocą własnych sił,
2. skorzystanie z usług outplacementu, oferowanych przez firmę, której pracownikami byliśmy
3. udział w szkoleniach zawodowych oraz bezpośredni kontakt z doradcą zawodowym – psychologiem.

W sprawie pierwszego punktu odsyłam do poprzednich artykułów opublikowanych na łamach portalu, związanych z planowaniem i rozwojem kariery. Ja natomiast skoncentruję się na dwóch ostatnich punktach.

Co to jest outplacement?
Outplacement oznacza pomoc udzielaną przez pracodawcę swoim pracownikom w przypadku limitowania stanowisk pracy bądź całkowitego upadku firmy. Z takich usług skorzystać mogą pracownicy, będący w trakcie rozwiązania umowy pracy lub zagrożeni wypowiedzeniem. Pracodawca zobowiązany jest do zorganizowania zwalnianym osobom usług rynku pracy w formie programu outplacement. Program ten może być realizowany przez urząd pracy, agencje zatrudnienia lub wyspecjalizowane firmy. Jest on finansowany głównie przez pracodawcę lub w porozumieniu pracodawcy z odpowiednimi jednostkami.

Outplacement może obejmować:

• odprawy,
• doradztwo psychologiczne,
• pomoc w szukaniu nowego miejsca pracy,
• określenie optymalnej ścieżki rozwoju zawodowego,
• finansowanie szkoleń, kursów doszkalających lub pomoc w rozpoczęciu własnej działalności.

Outplacement jest pozytywnym procesem, który pozwala pracodawcy i pracownikom na rozstanie się w przyjaznej atmosferze oraz uniknięcie roszczeń pracowniczych.

Szkolenia zawodowe lub doradztwo zawodowe?
Udział w szkoleniach zawodowych może być bardzo przydatny w:

• odkryciu samego siebie,
• zdobyciu nowych umiejętności,
• opracowaniu nowego planu kariery i strategii skutecznego działania.

Szkolenia te okazują się bardzo skuteczne gdy biorą pod uwagę psychologiczne konsekwencje bezrobocia i mają na celu wspieranie poszczególnych osób w odzyskaniu poczucia własnej wartości.
Aby skorzystać ze szkolenia zawodowego można zwrócić się do doradcy zawodowego (Career Advisor np. w Polish Psychological Association). Doradztwo zawodowe ma na celu opracowanie indywidualnych ścieżek kariery i opiera się na relacji między doradcą (najczęściej psychologiem) i klientem. Wraz z doradcą można dowiedzieć się jak przezwyciężyć strach i zrozumieć jakie błędy popełniamy najczęściej w trakcie poszukiwania nowej pracy. Natomiast dzięki nauce najbardziej skutecznych metod poszukiwania pracy można nauczyć się jak poprawić swoje samopoczucie psychiczne.