Jak manipulować ludźmi, aby robili to, co my chcemy?

Techniki manipulacyjne
Mamy już za sobą dylematy etyczno-moralne, możemy więc przyglądnąć się bliżej różnym technikom stosowanym przez manipulatorów, aby mieć możliwość dostrzec manipulację, nazwać ją i przed nią się obronić. Istnieje wiele teorii na ten temat, my jednak postaramy się przedstawić techniki wywierania wpływu na ludzi w sposób uproszczony. Każdy natomiast, kto na podstawie artykułu stwierdzi, że padł ofiarą manipulacji lub ona aktualnie go dotyczy, może bliżej zapoznać się z tą tematyką w tekstach źródłowych, bo temat jest nie tylko ciekawy, ale i „na czasie” w dobie współczesnego „wyścigu szczurów”.

Bardzo często spotykana jest metoda określana mianem „reguły wzajemności”. Reguła ta sprowadza się do wywołania w nas przekonania, że musimy się odwdzięczyć innej osobie, która wyświadczyła nam przysługę lub pomogła w załatwieniu jakiejś sprawy. Manipulanci nieraz celowo udzielają nam swojego poparcia lub podejmują jakieś korzystne dla nas decyzje, aby móc w przyszłości bez skrępowania poprosić nas o zrewanżowanie się w jakiś sposób, w drodze nawet szkodliwego i nieetycznego działania.

Wykorzystują oni także silne u ludzi „poczucie zobowiązania” i nie mają skrupułów, aby postawić innych w niekorzystnej sytuacji lub narazić ich na negatywną ocenę najbliższego środowiska. Aby uchronić się przed takim sposobem manipulacji, musimy zastanowić się jeszcze przed przyjęciem pomocy, jakie pobudki kierują drugą osobą i czy jego uprzejmość i intencje, nie są podejrzane?

Inną metodą bardzo skutecznej manipulacji jest tzw. „reguła autorytetu”, która potwierdza niemalże ślepe posłuszeństwo wobec autorytetów, chociaż często mamy do czynienia tylko z pozornym autorytetami, wynikającymi wyłącznie z posiadania większej ilości pieniędzy, drogiego samochodu, domu lub bycia rozpoznawalnym. Za tym wcale nie musi iść wiedza, mądrość, wyjątkowe cechy lub szczególne predyspozycje. Robimy, więc coś bez zastanowienia tylko dlatego, że kazał nam to uczynić lub o to poprosił ktoś, kto cieszy się dużym autorytetem w środowisku, na przykład w pracy i nawet nie zastanawiamy się nad negatywnymi konsekwencjami naszych działań.

Następną metodą stosowaną dość często w naszym otoczeniu jest „reguła lubienia i sympatii”, która sprowadza się do tego, że ludzie z reguły najczęściej słuchają, a w konsekwencji ulegają wpływowi tych osób, które są im znane i przez nich lubiane. „Badania naukowe dowiodły, że wystarczy, aby manipulator był do nas podobny (miał zbliżony do nas styl ubierania, zainteresowania, poglądy), a jesteśmy bardziej skłonni spełnić jego prośbę” (Aleksandra Urbanik, 2015.09.17, „Metody manipulacji – 5 technik wywierania wpływu na ludzi”). Co z tego wynika? Mianowicie to, że jak mamy do czynienia z człowiekiem do nas podobnym, to podejmujemy szybko decyzję zgodnie z jego intencjami. Przykłady zastosowania tej reguły najczęściej znajdziemy w handlu oraz w szeroko pojętych działaniach marketingowych.

Kolejną metodą jest „reguła zaangażowania i konsekwencji”. Trzeba zauważyć, że najczęściej jej zastosowanie wynika z faktu, że ludzie za wszelką cenę chcą dążyć do zgodności swoich działań z decyzją, którą podjęli wcześniej. Tak na przykład działają liderzy partii politycznych, którzy swoją manipulacją powodują niejednokrotnie, że członkowie partii, bez względu na swoje dylematy oraz wątpliwości, realizują program swojego ugrupowania, chociaż niektóre jego działania są nawet sprzeczne z normami etyczno – moralnymi lub z przepisami prawa. Jeżeli mają jakieś wątpliwości, to manipulator przeważnie stwierdza, że przecież dobrowolnie zostałeś członkiem i już na początku zobowiązałeś się do lojalności oraz wierności naszym ideałom. Obecnie takich przykładów można wiele zauważyć na polskiej scenie politycznej.

No i ostatnia z klasycznych reguł manipulacji i chyba też najczęściej stosowana. To tzw. „społeczny dowód uczciwości”. Jej zasada sprowadza się do przekonania, że nasze zachowanie jest słuszne, ponieważ większość tak postępuje. Jej zastosowanie możemy spotkać praktycznie wszędzie, w sklepach, w reklamach, w środkach masowego przekazu, na bilbordach oraz w restauracjach. Jakieś przykłady? Producenci przekonują nas często, że „aż 95% klientów wybrało ich produkty”, lub „badania naukowe potwierdziły skuteczność naszego specyfiku w 98%” albo „ naszą markę wybrała już ponad połowa klientów” oraz „97% naszych klientów jest zadowolonych” i my w to niestety raczej wierzymy.

Bardzo skuteczne w działaniach manipulacyjnych są też różne slogany reklamowe, pochlebstwa oraz komplementy. Kiedy wchodzi do sklepu z kosmetykami klientka i widzi super kosmetyki, ale w wysokiej cenie, to pewnie nie jest taka skłonna do zakupu. Kiedy jednak tłem dla tego produktu jest kartka z napisem „Nie wahaj się, kup, bo jesteś tego warta” albo „Zasługujesz na to, aby być piękna i młoda”, to będzie bardziej skłonna do wydania pieniędzy. W tej metodzie mamy także do czynienia z próbami przypodobania się konsumentom lub klientom w różny sposób i trzeba być zawsze wyczulonym na takie zachowania, aby móc rozpoznać prawdziwe intencje manipulanta.

Potrafię obronić się przed manipulacją
Czy można obronić się przed manipulacją? Na pewno tak, trzeba jednak przestać działać bez zastanowienia, nie poddawać się schematom myślowym i zwyczajowym, nie być konsekwentnym wbrew rozsądkowi oraz nie ufać bezkrytycznie tak zwanym autorytetom, dokąd nie sprawdzimy, że są oni godni naszego zaufania. Dobrą metodą przygotowania swoich działań jest możliwość zasięgnięcia rady osoby zaufanej, co może nas uchronić przed negatywnymi skutkami decyzji podjętych w chwilach emocji lub pod wpływem manipulatorów. Musimy także trzymać się swoich poglądów i zasad moralnych oraz etycznych, które nam wpojono i które uznajemy za słuszne. Pamiętajmy także, że często osiąganie doraźnych korzyści nie idzie w parze z finalnym efektem naszych działań.

W toksycznych relacjach z manipulatorami musimy postarać się także zachować zimną krew oraz powstrzymać emocje, a przede wszystkim nauczyć się radzić sobie z własną złością, narastającym lękiem i niepokojem oraz z frustracją. To nam na pewno da jakąś przewagę nad potencjalnym manipulatorem. Trzeba więc stale pracować nad podniesieniem swojej inteligencji emocjonalnej oraz być świadomy posiadanych atutów w kontaktach z innymi ludźmi, co nam dodatkowo da pewną przewagę nad osobami chcącymi nas wykorzystać do osiągnięcia swoich – nie zawsze uczciwych celów.

Artykuł opracowano z wykorzystaniem następujących publikacji:
*https://pl.wikipedia.org
*https://WWW.focus.pl
*https://businessinsider.com.pl
*https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/emocje/metody-manipulacji-5-technik-wywierania-
wplywu-na-ludzi
*https://www.infor.pl/prawo/pomoc-spoleczna/przemoc-w-rodzinie
*https://www.focus.pl/artykul/10-sposobw-jak-radzi-sobie-z-manipulacj