Efekt motyla - jak duży efekt przyniesie mała zmiana?

Scenariusz A.

Wybierasz się do rodziny na weekend. Mama dzwoni dwa razy. Nie odbierasz telefonu, bo się spieszysz. Kilka kilometrów od domu zawracasz, bo zapomniałeś komputera, a w planach masz kilka godzin pracy zdalnej. Parkujesz, wbiegasz do mieszkania, zabierasz swoje rzeczy, a potem wylatujesz jak strzała, bo jesteś spóźniony o 20 minut – wiesz, że wszyscy czekają tylko na ciebie z obiadem z okazji 103. urodzin babci.

Na klatce schodowej nie zauważasz młodej kobiety, która niepewnie rozgląda się po numerach mieszkań. Wpadasz na nią, strącasz notatki, które trzymała w rękach i na chwilę wasze oczy się spotykają. Spóźniasz się na 103. urodziny babci dokładnie dwie godziny.

Małe rzeczy mają nieliniowy wpływ na złożony system... (Fot. Getty Images)

Pięć lat później masz dwoje dzieci z kobietą, na którą wpadłeś na klatce schodowej.

Scenariusz B.

Wybierasz się do rodziny na weekend. Widzisz dwa połączenia od mamy. Oddzwaniasz, połowę uwagi poświęcasz na pakowanie walizki, a drugą połowę na przytakiwanie rozmówcy. W jednym momencie twój wzrok pada na biurko i na komputer, którego nie spakowałeś – przecież obiecałeś zrobić kilka godzin zdalnie przez ten weekend. Kończysz rozmowę, pakujesz walizkę i odjeżdżasz do babci, na 103. urodziny.

Dziewczyna z klatki schodowej pojawia się na schodach, kiedy jesteś 20 kilometrów od domu. Nigdy nie udaje ci się jej poznać. Pięć lat później jesteś sfrustrowanym kawalerem na portalu randkowym.

Decyzja o oddzwonieniu do mamy lub o nieodebraniu telefonu zaważyła na kolejnych latach życia. Kiedy byłeś zmuszony wrócić po komputer, wpadłeś na swoją przyszłą żonę. Drobiazg, który nic nie znaczy, zmienił całe życie.

Jeden moment

Takie szczegóły, niby nic nie znaczące decyzje, wpływają na wszystko. Minuta zawahania może uratować czyjeś życie, włączenie drzemki w budziku może uratować cię od wypadku samochodowego, wybranie schodów w imię jędrnych pośladków może sprawić, że nie utkniesz w windzie na długie godziny.

Zagapiając się na plamę w bocznym lusterku i przegapiając zjazd do sklepu z artykułami budowlanymi, możesz w efekcie wylądować w Australii, bo po drodze spotykasz kobietę swojego życia, dla której chcesz się rozwieść ze swoją żoną. Niestety, żona nie przyjęła tego najlepiej, więc uciekasz na inny kontynent (historia prawdziwa). A to wszystko przez plamę na lusterku.

Jak klocki domino, każda pojedyncza decyzja zupełnie zmienia scenariusz który odgrywamy i prowadzi do kolejnej decyzji, i kolejnej i kolejnej.

Małe rzeczy mają nieliniowy wpływ na złożony system. Gdybyśmy się cofnęli w czasie i jednak postanowili nie zapomnieć komputera, rezultat końcowy mógłby być zupełnie inny – lawina zdarzeń, która posypała się po jednym incydencie mogła pójść w skrajnie innym kierunku i mogło się okazać, że nie docieramy do babci na urodziny w ogóle i przykrym wypadkiem – są to jej ostatnie urodziny.

Motyl z definicji tego efektu nie może spowodować burzy piaskowej, ale jest katalizatorem, który rozpoczyna lawinę zmian prowadzących do tej burzy. Gdybyś nie poznała tego drania na portalu randkowym i nie wypłakiwała oczu przez jego brak dojrzałości, prawdopodobnie nigdy nie wpadłabyś na swojego obecnego partnera, który napatoczył się w najgorszym i jednocześnie możliwie najlepszym momencie życia – kiedy byłaś gotowa docenić dobrego, prostego i dojrzałego mężczyznę.

Jesteśmy jednym systemem. Każdy proces, który się pojawia ma swój początek. Niewielka różnica w pierwszym stadium procesu może dać nam wynik zupełnie różny od tego, którego oczekujemy. Jeśli przeanalizujemy dwie sytuacje zaczynające się tak samo, to okazuje się, że niewielka zmiana, zazwyczaj zupełny drobiazg sprawiają, że scenariusz A znacznie odbiega od scenariusza B.

W kulturze popularnej 'efekt motyla' to często nadużywane pojęcie. (Fot. Getty Images)

Małe decyzje > Duże decyzje

W kulturze popularnej “efekt motyla” to często nadużywane pojęcie. Mając na myśli butterfly effect często myślimy o dźwigni, czyli jednym elemencie, który zmienia cały bieg historii. Z tą różnicą, że zakładamy, że manipulacja tym jednym elementem da nam oczekiwany efekt końcowy. Niestety, nigdy nie możemy go przewidzieć.

Po raz pierwszy Efekt Motyla został zdefiniowany przy badaniach meteorologicznych – Lorenz, który badał zagadnienia meteorologiczne, chciał dojść do systemu, który umożliwi stuprocentowe przewidywanie pogody. Okazało się, że prognozy nie mogą być dokładne, ponieważ znajomość idealnych warunków początkowych jest niemożliwa, a niewielkie odstępstwo, które na pierwszy rzut oka jest niezauważalne, może dać nam zupełnie różny efekt pogodowy.

Mały błąd w danych początkowych meteorologicznych powiększa się z czasem, dając w rezultacie zupełnie inną pogodę niż możemy zakładać. To znaczy, że motyl trzepocząc skrzydłami, może spowodować gigantyczne zmiany w innej części kuli ziemskie oraz to, że zmiana danej wyjściowej z 0,52 na 0,521 da nam zupełnie inny finał niż w pierwszym scenariuszu. Aby koncepcja ta przyjęła się łatwiej niż opisywanie zmian w pogodzie, Lorenz przyjął właśnie symbol motyla, jako niewielką zmianę dającą wielki efekt.

Uważa się, że świat zmieniają wielkie wydarzenia, które dotyczą większości mieszkańców planety – wojny, bomby, ruchy społeczne i inne olbrzymie przedsięwzięcia, które mogą poruszyć globem i ludnością. Prawda jest jednak taka, że każda, najmniejsza decyzja zmienia świat. Zgodnie z teorią chaosu, to co jest zmianą w świecie, jest nic nie znaczącym drobiazgiem w danej chwili. Każdy z nas jest motylem, który trzepocząc, może zmienić w s z y s t k o.

Źródła: