Czy jesteś uzależniony od swojego smartfona?

Smartfon, tablet czy komputer mogą być bardzo wartościowymi i produktywnymi narzędziami. Kompulsywne korzystanie z nich odbija się jednak negatywnie na naszej pracy, edukacji, czy relacjach z innymi ludźmi.

Kiedy więcej czasu spędzasz w mediach społecznościowych lub grając w gry, niż wchodząc w interakcje z prawdziwymi ludźmi, to znak, że powinieneś zastanowić się, jaką rolę odgrywa technologia w Twoim życiu. 

Sprawdzasz pocztę, Facebooka czy Instagrama częściej, niż powinieneś? Być może cierpisz na nomofobię, czyli strach przed brakiem dostępu do smartfona. 

Warto odnotować przy tym, że posłużyliśmy się tu bardzo dużym uproszczeniem. Nomofobia nie jest związana stricte z uzależnieniem od smartfona jako urządzenia. To, co nas uzależnia, to świat, który znajdziemy w smartfonie - świat gier, mediów społecznościowych, informacji czy interakcji online.

Uzależnienie od smartfona nigdy nie występuje samodzielnie i najczęściej towarzyszą mu inne problemy o charakterze kompulsywnym. 

Najczęście w parze idą:

• Wirtualne interakcje - uzależnienie od social mediów, aplikacji randkowych i platform do wymiany poglądów. Pisanie z osobami wirtualnymi szybko staje się ważniejsze niż kontakt z realnymi ludźmi. Wizyta w restauracji ze znajomą nie może obyć się bez wrzucenia o tym informacji do sieci lub napisania do kogoś wirtualnego. 
• Przeciążenie informacjami - kompulsywne przeglądanie sieci, oglądanie materiałów wideo, granie w gry, oświeżanie newsfeeda. To wszystko obniża naszą produktywnosć i izoluje nas od rzeczywistości w podobny sposób, w jaki działają narkotyki.
• Uzależnienie od cyberseksu - komuplsywne korzystanie z pornografii, sexting, wymiana intymnych zdjęć. Świat erotyczny staje się koniecznością do zaspokojenia naszego dobrego samopoczucia. Ma to fatalny wpływ na możliwość utworzenia prawdziwej, zdrowej relacji w życiu i negatywnie wpływ na nasze zdrowie emocjonalne.
• Kompulsje online - hazard w sieci, śledzenie aukcji, kupowanie, stock trading. Każda z tych czynności działa dla mózgu w taki sam sposób, nagradzając nasz układ nagrody i może być bardzo niebezpieczna.

Przyczyny i skutki uzależnienia od smartfona

Możesz napotkać problemy z kontrolowaniem samego siebie przed laptopem czy komputerem stacjonarnym, ale urządzeń tych nie masz zawsze przy sobie. Co innego smartfony czy tablety - są zawsze przy nas, więc pozwalają zaspokoić nasze kompulsje w dowolmnym momencie. Rzeczywistość jest taka, że w każdym momencie naszego życia smartfon znajduje się w odległości nie dalszej niż metr od nas. 

Podobnie jak używanie alkoholu czy innych środków odurzających, korzystanie ze smartfona uwalnia dopaminę w mózgu i zmienia nasz nastrój. Tak jak w przypadku używek, nasz mózg szybko buduje tolerancję na bodźce, co oznacza, że aby zaspokoić nałóg, potrzebować będziemy więcej czasu spędzonego przed ekranem.

Warto wiedzieć, że nałogowe korzystanie ze smartfona w większości przypadków wskazuje na inne problemy, takie jak stres, niepokój, depresja czy samotność. Paradoksalnie, wszystkie te stany mogą się jeszcze pogorszyć na skutek uzależnienia od telefonu. Jeśli na przykład używasz zerkania na telefon jako swojego "safety behaviour", czyli robisz to, gdy stresujesz się obecnością innych osób w otoczeniu, to pogarszasz swój brak kontaktu z tymi osobami. Wpatrywanie się w telefon uniemożliwia nawiązanie interakcji twarzą w twarz, która łagodzi lęk i poprawia nastrój. Innymi słowy - Twoje lekarstwo na stres/lęk (zerkanie na smartfon) w rzeczywistości jeszcze go pogarsza.

Dlaczego uzależnienie od smartfona jest szkodliwe?

• Zwiększa poczucie samotności i powoduje depresję. Smartfon wydaje się być lekiem na samotność, ale w rzeczywistości jest zupełnie na odwrót. Związek nadużywania social mediów z depresją został udowodniony już w 2014 r., a najczęściej problematyczny jest fakt, że porównujemy swoje życie w sieci do tego, co wydaje nam się atrakcyjnym życiem naszych znajomych.
• Podsyca lęki. Ciągłe korzystanie z telefonu powoduje, że nie możemy skupić się na "życiu" i nasze stany lękowe mogą stale rosnąć. Dodatkowo, nasza produktywność w miejscu pracy czy w szkole jest znacznie zaniżona.
• Zwiększa stres. Używanie smartfona np. w pracy powoduje, że Twoje życie prywatne zaczyna wkradać się do zawodowego. Od tego z kolei krótka droga, abyś cały czas czuł potrzebę "bycia przy telefonie" nawet po godzinach pracy. Stąd już tylko kilka minut do wypalenia zawodowego.
• Zaburza naszą uważność. Nieskończony napływ wiadomości i informacji powoduje, że mózg traci zdolność do wartościowania treści. Tracimy również umiejętność skupienia się na jednej rzeczy przez dłuższy okres.
• Niszczy zdolność koncentracji i kreatywnego myślenia. Ciągłe "pikanie" i "bipanie" powoduje, że odwracamy naszą uwagę od codziennych zadań, pracujemy wolniej, a także nie jesteśmy w stanie spędzić w ciszy trochę czasu samemu ze sobą. To ostatnie jest niezwykle ważne, aby utrzymać kreatywność i zdolność do radzenia sobie z problemami. 
• Zaburza sen. Nie jest to zaskakujące odkrycie - światło smartfona nie pozwala nam "wyłączyć się", a nasza psychiczna zależność od urządzenia uniemożliwia nam przejście w tryb "wylogowania". Brak wartościowego snu zawsze prowadzi do problemów psychicznych, a te zaburzają naszą zdolność do trzeźwych osądów, czy nauki nowych umiejętności.
• Uczy nas, abyśmy skupiali się wyłącznie na sobie. Jedno z ostatnich badań w Wielkiej Brytanii pokazało, że osoby nałogowo korzystające z social mediów mają tendencje do rozwinięcia u siebie cech narcystycznych. Szybko możemy stracić kontakt z rzeczywistością, dystansując się od "prawdziwego" życia. To z kolei prowadzi do tego, że nie będziemy w stanie radzić sobie w sytuacjach stresowych.

Oczywiście symptomów jest znacznie więcej i na ich temat można napisać naprawdę sporo - powyższa lista daje jedynie krótki pogląd na najbardziej destrukcyjne zaburzenia, do których dochodzi poprzez nałogowe korzystanie ze smartfona.

Objawy uzależnienia od smartfona

Nie ma określonej ilości czasu spędzonego na telefonie czy częstotliwości sprawdzania newsfeedów, ani nawet liczby wysyłanych i odbieranych wiadomości, które pozwalają wskazać, czy ktoś ma problem. 

Spędzanie wielu godzin na smartfonie staje się problemem tylko wtedy, gdy pochłania tak dużo czasu, że powoduje zaniedbanie relacji z innymi, pracy, szkoły, hobby lub innych ważnych rzeczy w życiu. Jeśli podczas lunchu ignorujesz znajomych, aby zobaczyć co nowego na Instagramie lub obowiązkowo sprawdzasz swój telefon podczas jazdy samochodem czy wykładów w szkole - nadszedł czas, aby zastanowić się, czy problem uzależnienia nie dotyczy właśnie Ciebie. 

Sygnały ostrzegawcze, że możesz nadużywać smartfona:

• Masz problemy z kończeniem zadań. Zapominasz zrobić pranie czy posprzątać po obiedzie, bo byłeś zbyt zajęty spędzaniem czasu w sieci. W pracy zostajesz po godzinach, bo nie byłeś w stanie dokończyć wszystkiego na czas.
• Izolujesz się od rodziny i znajomych. Unikasz szansy na spotkania z innymi ludźmi, a jeśli się na nich pojawiasz, potrafisz się wyłączyć, nie pamiętając kto co powiedział. Korzystasz z telefonu w czasie, gdy ktoś prowadzi z Tobą konwersację.
• Chowasz się ze smartfonem. Udajesz się w ciche miejsce, aby móc spokojnie pograć? A może kłamiesz innym odnośnie ilości czasu spędzonego na smartfonie? 
• Cierpisz na FOMO. "Fear of missing out" objawia się koniecznością "bycia na bieżąco". Osoby te boją się, że ominie ich jakaś ważna informacja lub wydarzenie. Częstym objawem jest również korzystanie z social mediów, aby "nakarmić" nasze podejrzenie, że inni mogą wieść ciekawsze życie.
• Panikujesz, gdy zostawisz telefon w domu. Albo gdy skończy Ci się bateria. A może odczywasz fantomowe wibracje - wydaje Ci się, że telefon wibrował, choć tak nie było? 

Korzystanie ze smartfona może przynieść mnóstwo korzyści. Ludzkość zyskała przydatne narzędzia do pracy i rozrywki, nie musimy już zabierać z domu portfela, aparatu, kamery ani odtwarzacza muzyki. I wszystko to ma bardzo pozytywny wydźwięk tak długo, jak długo łatwa dostępność do cyfrowego świata nie przysłania nam rzeczywistości. 

A jakie są Wasze doświadczenia z tematyką uzależnienia od smartfonów? Dajcie znać w komentarzu!