Czy Polacy są wyjątkowymi patriotami? londynek.net

Co Polacy uznają za przejaw patriotyzmu?

Każdy człowiek ma pewnie wyrobione zdanie na temat tego, co jest przejawem patriotyzmu,a co nacjonalizmu, ale czy linia rozgraniczająca te dwie postawy jest dla wszystkich Polaków oczywista? Wydaje się, że nie. Zwłaszcza w ostatnim czasie można było obserwować sytuacje i słyszeć opinie, które mogą to w zdecydowanym stopniu potwierdzić.

Wielokrotnie także w ostatnich latach, zwłaszcza Narodowe Święto Niepodległości, czyli święto odzyskania niepodległości przez Polskę, stawało się miejscem prezentowania zarówno postaw patriotycznych, jak też nacjonalistycznych. Czy Polska jest odosobniona w występowaniu przejawów nacjonalizmu w życiu społecznym i politycznym? Chyba nie, bo cały czas możemy obserwować przejawy tego jakże szkodliwego zjawiska - zarówno w Europie, jak też na świecie.

Co więc Polacy sądzą na temat patriotyzmu?

Według naszych rodaków, "najważniejsze cechy postawy patriotycznej to dbałość o wpajanie dzieciom miłości i szacunku do ojczyzny (94% tak sądzi, w tym 72% zdecydowanie), pielęgnowanie polskich tradycji (odpowiednio: 93% i 60%), znajomość historii własnego kraju (93% i 59%), okazywanie szacunku: godłu, fladze i hymnowi narodowemu (92% i 69%), poszanowanie i przestrzeganie prawa (91% i 61%) oraz udział w wyborach (90% i 65%).

Dla zdecydowanej większości Polaków patriotyzm to także gotowość do walki i oddania życia za ojczyznę (88% tak sądzi, w tym 57% zdecydowanie) oraz gotowość do odbycia służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego (odpowiednio: 84% i 50%). Ponad trzy czwarte ankietowanych kojarzy patriotyzm z podejmowaniem działań na rzecz swojej społeczności lokalnej (82%), kibicowaniem polskim sportowcom (81%), rzetelnym wypełnianiem obowiązków zawodowych (78%) oraz płaceniem podatków (78%)”.

Co można uznać za przejaw nacjonalistycznej postawy Polaków?

"Chcąc zbadać potencjalne postawy o charakterze nacjonalistycznym poprosiliśmy badanych o ustosunkowanie się do konkretnych stwierdzeń. Dotyczyły one m.in. postaw wobec własnego narodu, obcokrajowców, historii, ekonomii, religii. Każde z przedstawionych stwierdzeń może, w różnym stopniu, stanowić element postawy nacjonalistycznej. Trzeba jednak podkreślić, że nie wszystkie z nich, są postulatami politycznego nacjonalizmu”(badania CBOS).

Badania z 2016 roku dały ciekawe i chyba reprezentatywne wyniki, a zebrane informacje pozwoliły na wiarygodną ocenę postaw Polaków w badanej kwestii przed 2016 rokiem. Ale czy te wyniki nie odnoszą się także do naszej współczesnej sytuacji, a prezentowane wypowiedzi nie są do dzisiaj aktualne?

Spróbujmy zatem przyjrzeć się wynikom badań sprzed 5 lat i przedstawić najważniejsze opinie naszych rodaków i prezentowanych przez nich poglądów w zakresie postaw, mogących wyrażać nastawienie nacjonalistyczne. W nawiasach podane są procentowe ilości badanych Polaków, wyrażających taką postawę:

Polacy powinni kupować przede wszystkim polskie produkty (76%)
sprzeciw wobec swobodnego kupowania ziemi w Polsce przez obcokrajowców (76%)
sprzeciw wobec osiedlania się obcokrajowców w Polsce (35%)
nie powinno się zatrudniać cudzoziemców, ponieważ odbierają oni pracę Polakom (43%)
Polki i Polacy nie powinni się wiązać z przedstawicielami innych narodowości (10%)
przekonanie, że naród polski był w swojej historii krzywdzony częściej niż inne narodowości (76%)
Polacy w przeszłości postępowali szlachetniej niż inne narody (73%).

Mając na uwadze fakt, że CBOS przeprowadził powyższe badanie metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face), wspomaganych komputerowo (CAPI), na liczącej 937 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych obywateli Polski zamieszkałych w kraju, można się zastanowić, na ile te wyniki można uogólniać na wszystkich Polaków żyjących wtedy i obecnie?

Czy my sami uważamy, że duma narodowa i niechęć do sprzedawania polskiej ziemi cudzoziemcom to na pewno przejaw nacjonalizmu? Skąd mogą wynikać takie postawy? Przecież do dzisiaj w Polsce wiele ziemi leży odłogiem i nikt ich nie uprawia, bo podobno się to nie opłaca. Dlaczego, w sytuacji przynależności Polski do Unii Europejskiej, wolni obywatele wolnej Europy nie mogą zamieszkać w dowolnej jej części, a w ramach swobody gospodarczej wolnego rynku - nie mogą zająć się działalnością gospodarczą w sektorze rolniczym dowolnego kraju Wspólnoty?

Polacy mieszkający na emigracji często przyznają, że są dumni ze swojego pochodzenia. (Fot. Getty Images)

Przecież tak wielu Polaków wyjechało przez ostatnie stulecie do krajów obecnej UE oraz innych państw świata, i to na wszystkich kontynentach. Znaleźli tam nieraz nie tylko pracę i nowy dom, ale także drugą ojczyznę. Jak ułożyłoby się ich życie, gdyby w krajach ich osiedlenia rdzenni obywatele prezentowali niechęć do innych nacji oraz wrażali przekonanie, że nie należy sprzedawać swojej ziemi, domów lub mieszkań obcokrajowcom?

W postawach naszych rodaków zwraca także uwagę fakt, że wielu z nich uważa, że Polacy mają więcej cech wartościowych niż inne narody, a dodatkowo część z nich (zwłaszcza członków ruchów o charakterze narodowo-nacjonalistycznym) twierdzi, że członkostwo w Unii Europejskiej zagraża nawet suwerenności Polski. Można się zastanowić, czy takie postawy dobrze wpływają na opinię społeczności Europy i świata o Polakach i Polsce?

Czy Polacy czują się dumni ze swojej przynależności narodowej?

Pytanie może się wydawać proste, ale odpowiedź jest na pewno trudniejsza. Centrum Badania Opinii Społecznej, które przeprowadza okresowo różne badania wśród Polaków, stwierdza w raporcie z 2010 roku, że "wysokie poczucie dumy narodowej jest w Polsce zjawiskiem powszechnym. Trzeba jednak przyjąć, że może ono zmieniać się w czasie zarówno w dłuższej perspektywie, jak i pod wpływem zdarzeń bieżących, będących akurat w centrum zainteresowania opinii publicznej. Należy również założyć, że oprócz zmian poczucia dumy narodowej w czasie istnieją takie sytuacje, zjawiska społeczne, które w szczególny sposób ją rozbudzają lub też odwrotnie – wywołują w społeczeństwie poczucie wstydu”.

Warto wspomnieć, że około 44% procent Polaków uważa, że nasi rodacy mają więcej cech wartościowych niż inne narody, a 36% prezentuje przekonanie o wyższości narodu polskiego nad innymi.

Większość Polaków (prawie 90%) twierdzi, że oczywiście są patriotami. Pewną trudność sprawi im niewątpliwie wymienienie przykładów przejawów ich postaw patriotycznych, ale przecież zaskoczeni pytaniem mogą się dłużej zastanowić i w końcu coś odpowiedzieć. Natomiast według badań CBOS z 2016 roku, patriotyzm najczęściej deklarowali: członkowie kadry kierowniczej i specjaliści (98%), mieszkańcy dużych miast (97%) oraz osoby o prawicowej orientacji politycznej (95%).

A które grupy społeczne najrzadziej deklarowały patriotyzm? Byli to badani w przedziale wiekowym 18-24 lata (19%), uczniowie i studenci (25%), robotnicy niewykwalifikowani (15%), osoby najgorzej wykształcone i sporadycznie praktykujące religię (po 14%) oraz osoby bez określonych poglądów politycznych (14%).

Należy dodać, że "dla trzech czwartych ankietowanych (74%) przynależność narodowa jest powodem do dumy. Prawie dwie piąte (38%) twierdzi, że dumę z bycia Polakiem odczuwa bardzo często, a zbliżony odsetek osób (36%) – dość często. Co czwarty respondent (24%) przyznaje, że utożsamianie się z narodem polskim raczej rzadko napawa go dumą (21%) lub praktycznie nigdy się to nie zdarza (3%)”.

W ramach wszystkich badanych grup o charakterze społeczno-demograficznym przeważały osoby, które stwierdzały, iż duma narodowa towarzyszyła im często lub bardzo często. Wśród nich, dominowali zdecydowanie Polacy o prawicowych poglądach politycznych (86%), osoby po 65. roku życia (85%) oraz osoby praktykujące religijnie (80-84%), mające wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne oraz osiągające niskie dochody (81%).

W 2016 roku ankietowani Polacy w 64% twierdzili, że nigdy nie wstydzili się swojej przynależności narodowej, a tylko 26% oświadczyło, że takie sytuacje zdarzały się im sporadycznie. Trzeba jednak wspomnieć, że 9% Polaków zadeklarowało, iż często wstydziło się swojej narodowości.

CBOS na podstawie badań przeprowadzonych w 2016 roku, stwierdził także jednoznacznie, że "jeśli potraktujemy łącznie deklaracje dumy i wstydu z własnej narodowości, okazuje się, że w latach 2010–2016 przybyło Polaków odczuwających wyłącznie dumę narodową (z 62% do 70%) oraz miewających zarówno poczucie dumy, jak i wstydu (z 4% do 6%), ubyło natomiast tych, dla których przynależność narodowa nie stanowi źródła ani dumy, ani wstydu (z 30% do 21%)".

Przedstawione wyniki badań są wprawdzie z 2016 roku, ale można się zastanowić, jak zmieniły się nasze postawy po pięciu latach? A może nie tylko nie są podobne, ale jeszcze dodatkowo zaostrzyły się poglądy Polaków w sferze patriotyzmu i nacjonalizmu na tle innych narodowości? Każdy z Was ma na pewno swoją opinię na ten temat, ale czy ona pokrywa się z przekonaniami większości obywateli naszego kraju?

Polacy wiele jeżdżą po świecie, ale w opinii wielu rodaków zatrudnionych w hotelarstwie, w liniach lotniczych i w gastronomii, wcale nie prezentują znacząco swojej wyższości nad innymi narodami, zaś ich zachowanie niewiele odbiega od przedstawicieli innych krajów Europy i świata, który się ciągle zmienia, więc chyba i postawy oraz schematy zachowania Polaków także uległy zmianie...

^{Do napisania artykułu wykorzystano informacje z następujących źródeł:}