"Jan Karski's Mission for Humanity"

Wystawę planszową ilustrującą nie tylko życie i dorobek Jana Karskiego, ale także wielonarodowościowy i wielokulturowy obraz przedwojennej Polski i strukturę polskiego państwa podziemnego, zorganizowała żydowska fundacja oświatowo-kulturalna Spiro Ark we współpracy z ambasadą RP w Londynie i Muzeum Historii Polski w Warszawie.

"Przesłanie wystawy zawiera się w jej tytule: Świat wiedział: misja Jana Karskiego dla ludzkości. Z narażeniem życia zdobywając informacje o losie Żydów w okupowanej Polsce, by je następnie wywieźć na Zachód, alarmując polityków i opinię publiczną, Karski zrobił dla ratowania Żydów i nagłośnienia ich losu więcej niż ktokolwiek inny, właściwie więcej niż było w ludzkiej mocy" – zaznacza Wright.

Otwierając wczoraj wystawę Wright podkreśliła, że przykład, który dał Karski pomagając ludziom zupełnie sobie obcym w imię moralnego nakazu, skłania każdego człowieka do zadania samym sobie trudnego pytania: "Jak postąpiliby będąc na jego miejscu?". "Miarą humanitaryzmu" nazwała bezinteresowną pomoc dla ludzi zupełnie nam obcych.

"Karski uczy nas, że moralność liczy się w światowej polityce. Dobrze, że polska i żydowska społeczność ma takie jednoczące je postacie, także w kontekście współpracy nowych polskich imigrantów ze społecznością żydowską w Anglii, której doświadczenia mogą być dla Polaków przydatne" – zauważa Simche Steinberger, radny londyńskiej dzielnicy Hackney.

Zastępca ambasadora RP w Londynie Dariusz Łaska przypomniał, że minister spraw zagranicznych rządu polskiego w Londynie, ambasador Edward Raczyński w oparciu o relacje Karskiego przedstawił zachodnim aliantom jeden z najwcześniejszych i najbardziej wyczerpujących raportów na temat Holokaustu już 10 grudnia 1942 r.

W ramach wystawy pokazano także film Martina Smitha "Messenger from Poland", w którym Karski opowiada m. in. o swoich rozmowach z Anthonym Edenem – ministrem spraw zagranicznych w rządzie Winstona Churchilla, pisarzem Herbertem Georgem Wellsem, sędzią sądu najwyższego USA Felixem Frankfurterem, sekretarzem stanu USA Cordellem Hullem i samym prezydentem USA Franklinem D. Rooseveltem.

Jan Karski (Jan Kozielewski) urodził się w Łodzi w 1914 roku, zmarł w Waszyngtonie w 2000 roku. Przed wybuchem II wojny światowej był pracownikiem MSZ. W czasie okupacji działał w konspiracji jako kurier władz Polskiego Państwa Podziemnego. Jako pierwszy przedstawił aliantom szczegółową relację o eksterminacji Żydów, ale jego apele o ratunek nie przyniosły rezultatów. Po wojnie Karski pozostał na emigracji w USA, pracując na waszyngtońskim uniwersytecie Georgetown.

W 1994 r. dostał honorowe obywatelstwo Izraela. W 1998 r. izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem, który uznał Karskiego za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, zgłosił jego kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla. W 2012 r. prezydent USA Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności. Kawaler Orderu Orła Białego.