Ostrzeżenie z 1989 roku: Londyn będzie "bezsilny"

Portal podaje, że tak w liście do ówczesnej premier Margaret Thatcher możliwy rozwój wypadków opisał Jim Sillars, ówczesny parlamentarzysta i zastępca przewodniczącego Szkockiej Partii Narodowej. Z odtajnionym w ostatnim czasie dokumentem ze zbiorów brytyjskiego MSW można zapoznać się w państwowych archiwach w Londynie.

"Hong Kong Free Press" przytacza obszerną wypowiedź Sillarsa z 1989 r. "Jedną kwestią jest przekazanie terytorium (Hongkongu Chinom - przyp. red.), ale zupełnie inną jest związany z tym transfer ludzi i zapewnienie im żelaznych gwarancji chroniących ich prawa w przyszłości" - czytamy w odtajnionym liście.

"Oboje, i Pani, i ja, w pełni zdajemy sobie sprawę, że od dnia, w którym Wielka Brytania formalnie przekaże suwerenność Hongkongu w 1997 r., każde naruszenie postanowień (umowy chińsko-brytyjskiej ws. Hongkongu) sprawi, że Wielka Brytania będzie bezsilna, bez środków zaradczych wobec ewentualnych niepożądanych działań Chin" - pisał Sillars. Podkreślał, że ludność Hongkongu zostanie pozbawiona prawa do mieszkania i głosowania na demokratycznie rządzonym terytorium.

"Jeżeli źle oceniła Pani wartość tego porozumienia i dojdzie do łamania jego postanowień, wówczas to nie Pani, lecz mieszkańcy Hongkongu, zapłacą za to cenę. Sugerując, że porozumienie jest mile widziane w Hongkongu, mija się Pani z prawdą" - ostrzegał szkocki parlamentarzysta.

Na początku lipca br., po uroczystościach związanych z 20. rocznicą powrotu Hongkongu pod zwierzchność Chin, MSZ w Pekinie oświadczyło, że chińsko-brytyjska deklaracja w sprawie przekazania Hongkongu to jedynie "dokument historyczny bez praktycznego znaczenia" ani "mocy wiążącej". Rząd w Londynie po tych słowach wyraził stanowczy sprzeciw, broniąc zawartych przed laty ustaleń i podkreślając, że Wielka Brytania jest zobowiązana do nadzorowania realizacji zawartych w umowie ustaleń.

W liście autor oceniał, że na władzach w Londynie spoczywa moralna odpowiedzialność za chińskich mieszkańców Hongkongu i w związku z tym powinno się pozwolić im na osiedlanie się w Wielkiej Brytanii. W przeciwnym razie nie będą oni mieli sposobu na wywieranie nacisku na Chiny w sprawie przestrzegania postanowień deklaracji - argumentował.

W swoim liście Sillars ostrzegał też przed kierowaniem się uprzedzeniami rasowymi w ocenie tej kwestii. Według niego, ówczesny brytyjski rząd nie odnosiłby się równie niechętnie do przyjęcia migrantów z Europy - podaje portal.

W odpowiedzi na list Sillarsa premier Thatcher przekonywała, że zobowiązanie się Wielkiej Brytanii do przyjęcia licznych hongkońskich imigrantów byłoby "zupełnie niewykonalne" oraz pociągnęłoby za sobą trudne do przewidzenia konsekwencje.

"Hong Kong Free Press" podaje, że Thatcher twierdziła, iż wbrew ocenie Sillarsa deklaracja chińsko-brytyjska w sprawie przekazania Hongkongu była wyczekiwana przez jego mieszkańców. "Deklaracja została przyjęta z wielką ulgą po latach niepewności. Jest szeroko rozumiana jako najlepsze rozwiązanie dla Hongkongu, jakie można było osiągnąć" - przekonywała.

Według odtajnionych dwa lata temu dokumentów, w 1983 roku, przed podpisaniem porozumienia w sprawie Hongkongu (co miało miejsce w grudniu 1984 r.), tworzono alternatywne scenariusze, a jeden z nich zakładał przesiedlenie wszystkich 5,5 mln mieszkańców Hongkongu do Irlandii Północnej.