Co UK oferuje Polakom i innym Europejczykom po Brexicie?

Od czasu referendum w sprawie Brexitu miliony obywateli krajów Unii Europejskiej i prawie milion Brytyjczyków zamieszkujących w innych państwach europejskich żyje w ciągłej niepewności.

Wczoraj brytyjski rząd pokazał po części, czego mogą spodziewać się Europejczycy w nowej, politycznej rzeczywistości nad Tamizą. Szczegóły ogłoszone będą w poniedziałek w Izbie Gmin brytyjskiego parlamentu.

Co oferuje UK imigrantom?

May proponuje "prawo stałego pobytu" obywatelom Unii, którzy mieszkali pięć lat w Wielkiej Brytanii, ale nie podaje dokładnej - tzw. "granicznej daty". Jak donosi BBC, brytyjski rząd zasugerował, aby było to pomiędzy 29 marca 2017 roku (uruchomienie procedury wyjścia UK z Unii) a 20 marca 2019 roku (data rozwodu Londynu z Brukselą).

Obywatele Unii zamieszkali przed datą graniczną przez mniej niż pięć lat będą mogli pozostać aż do zakończenia pięcioletniego okresu pobytu, który uprawni ich do statusu "stałego pobytu".

Obywatele UE będą mieli także wynoszący do dwóch lat (od momentu osiągnięcia 5-letniego pobytu) tzw. "okres łaski" na załatwienie niezbędnych spraw urzędowych dot. swojego statusu na Wyspach.

Brytyjski rząd proponuje, aby w kwestii praw 3,2 miliona obywateli Wspólnoty na Wyspach obowiązywała jurysdykcja brytyjska, a nie unijna.

Czego jeszcze nie wiadomo?

Jest jeszcze sporo niewiadomych - na przykład jaki status będą mieć członkowie rodzin imigrantów, choćby dzieci mieszkają ceczy studiujące w innym niż Wielka Brytania kraju?

Nie wiadomo też, jak wyglądać będzie rejestracja uprawniająca do pozostania w Zjednoczonym Królestwie.

BBC zadaje również pytanie, jak długo te zasady będą obowiązywać i czy minie po jakimś okresie czas karencji?

Co na to Unia?

Przed ogłoszeniem oferty przez Theresę May, Unia proponowała pozostawienie tych samych praw dla obywatelom państw Wspólnoty w Wielkiej Brytanii i dla Brytyjczyków mieszkających w Europie.

Kanclerz Niemiec Angela Merkel plan premier May uznała za „dobry start”, a głowa państwa Austrii Christian Kern stwierdził, że „to dobra wstępna propozycja, ale jest jasne, że będziemy musieli nad nią popracować. Jest wielu obywateli, których propozycje pani May nie obejmują - i to będzie część negocjacji”.

Z kolei szef KE Jean-Claude Juncker podsumował pomysł Brytyjczyków jako „pierwszy krok, ale poniżej oczekiwań”.

Przedmiot sporu

Ocenia się, że około 3,2 miliona obywateli UE przeprowadziło się do Wielkiej Brytanii, aby żyć, pracować i wychowywać rodziny, a około 1,2 miliona obywateli Wielkiej Brytanii opuściło swój kraj, aby przenieść się do innych państw członkowskich UE.

W związku z tym, że Wielka Brytania była członkiem Wspólnoty, mogli to robić i korzystać z prawie takich samych praw jak obywatele ich kraju przyjmującego, zgodnie z przepisami UE dotyczącymi swobodnego przemieszczania się.

Jednak 23 czerwca 2016 roku Brytyjczycy zagłosowali za wyjściem kraju z Unii Europejskiej, a premier Theresa May zapowiedziała, że Wielka Brytania opuści wspólny rynek - co oznacza, że nie podlega już wcześniejszym regułom - analizuje BBC.

Skąd ta niepewność?

Imigracja była jednym z głównych powodów, dla którego Brytyjczycy zagłosowali za wyjściem z Unii. Brak jasnych przekazów dotyczących przyszłości obywateli krajów Wspólnoty powoduje lęk i niepewność kilku milionów ludzi w UK. Imigranci obawiają tego, co ich czeka, że ich prawa będą ograniczone lub zostaną deportowani.

Naciskano na rząd brytyjski, aby jak najszybciej zagwarantował prawa obywateli UE, którzy już mieszkają w Wielkiej Brytanii. Gabinet Theresy May argumentował, iż nie może tego zrobić, dopóki prawa brytyjskich emigrantów żyjących w innych krajach UE nie zostaną zagwarantowane.

Doprowadziło to do oskarżeń rządu, że wykorzystuje obywateli Unii Europejskiej jako kartę przetargową w negocjacjach z Brukselą.

Aktualne zasady

Zgodnie z przepisami unijnymi, obywatele wszystkich 27 krajów członkowskiej mają prawo przyjeżdżać do Wielkiej Brytanii, mieszkać w niej i podejmować zatrudnienie. Pracodawcy nie muszą wnioskować o specjalne pozwolenia, a pracownicy nie muszą mieć wiz.

Imigranci spoza Unii muszą występować o pozwolenie na pracę i mają limitowany wstęp do UK. Najchętniej przyjmowani są wykwalifikowani robotnicy profesji, w których brakuje Brytyjczyków.

Obywatele UE mają prawo do stałego pobytu w UK po pięciu latach pobytu. W stosunku do niektórych wymagane jest prywatne ubezpieczenie zdrowotne.

System wnioskowania o stałą rezydenturę w Wielkiej Brytanii jest krytykowany za utrudnianie Europejczykom otrzymywania rezydentury i za 85-stronicowy formularz, jaki trzeba wypełnić aplikując o rezydenturę stałą. Theresa May zapewniła, że nowy system usprawni ten proces.

W przypadku obywateli Wielkiej Brytanii za granicą reguły stałego pobytu różnią się w poszczególnych 27 państwach członkowskich UE.

W referendum 23 czerwca 2016 roku 51,9% głosujących obywateli (przy frekwencji 72%) opowiedziało się za wyjściem z Unii Europejskiej.