W Wielkiej Nieszawce k. Torunia powstaje skansen, który będzie odtworzeniem dawnej wsi olęderskiej z przełomu XIX i XX w. Stanęły już dwie zabytkowe chaty przeniesione z pobliskiego Gutowa i z Niedźwiedzia k. Świecia, a rekonstruowany jest obiekt z Kaniczek k. Kwidzyna.

Olędrami nazywano osadników z terenów Fryzji i Niderlandów, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Najczęściej byli wyznania meonickiego, będącego odłamem anabaptyzmu.
 

Charakteryzowali się surowymi zasadami życia, znali się na uprawie ziemi, melioracji gruntów, osuszaniu terenów i ochronie przed powodziami. Później olędrami nazywano również osadników, przybywających z innych części Europy.
 

Lokalizację skansenu wybrano nieprzypadkowo. Meonici przybyli do Wielkiej Nieszawki w XVI wieku, gdzie założyli wieś z domem modlitwy i jednocześnie gminę wyznaniową. Jeszcze w początkach XX wieku był to jeden z głównych ośrodków meonickich.
 

Powstający skansen będzie rekonstrukcją małej wsi zwanej rzędówką bagienną - z trzema siedliskami przy drodze wzdłuż wału przeciwpowodziowego oraz prostopadle biegnących do niego pasami pól z obiektami hydrotechnicznymi na wzór tych z dawnych czasów. Zostanie też uporządkowany istniejący nieopodal cmentarz meonicki.
 

Pierwsza z postawionych chat został przeniesiona z Gutowa w gminie Wielka Nieszawka. Składa się z drewnianej części mieszkalnej i murowanego segmentu przeznaczonego dla zwierząt gospodarskich. Jej przeniesienie w nowe miejsce wymagało pieczołowitego inwentaryzowania i opisania wszystkich elementów, a także odtworzenie zniszczonych fragmentów i detali.
 

Drugim obiektem jest będąca zabytkiem wysokiej klasy XVIII-wieczna zagroda olędrów z Niedźwiedzia w powiecie świeckim. Przeniesienie do skansenu pozwoliło uratować opuszczony i niszczejący od lat budynek.
 

Obecnie odtwarzane siedlisko powstało w drugiej połowie XVIII wieku w Kaniczkach k. Kwidzyna. Jest to dom z drewnianą nadbudówką wspartą na czterech rzeźbionych słupach, który został przebudowany około 1800 roku. Oprócz części mieszkalnej posiada dobudowaną oborę pod wspólnym dachem. W Wielkiej Nieszawce obok domu staną stodoła z Wielkiego Wełcza k. Grudziądza, spichlerz z Zajączkowa k. Grudziądza i dom robotników sezonowych z Mątowskich Pastwisk k. Kwidzyna.
 

Skansen powstaje pod okiem specjalistów z Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Dla zwiedzających ma zostać otwarty najpóźniej wiosną przyszłego roku.