Wypalenie Zawodowe - jak rozpoznać, radzić sobie i zapobiegać

Osoba, która do tej pory świetnie radziła sobie z obowiązkami zawodowymi zaczyna nagle krytykować swoje umiejętności i poddawać w wątpliwość zasadność dalszej pracy. Traci motywację i wiarę w siebie. Do tego dochodzi poczucie bezsensu istnienia oraz brak kreatywności i chęć ucieczki.

Najczęstszymi objawami są:

• stan wyczerpania emocjonalnego,
• zmniejszone zainteresowanie pracą i środowiskiem pracowniczym,
• obniżona aktywność psychofizyczna oraz brak satysfakcji z wykonywanych zadań,
• obniżone poczucie dokonań osobistych,
• nieuzasadnione przekonanie o utracie własnych zdolności i możliwości,
• przekonanie o braku kompetencji zawodowych oraz niedostatecznej wiedzy,
• utrata sensu i poczucia właściwego kierunku działania,
• uczucie ciągłej irytacja i braku energii.

Wypalenie zawodowe nie pojawia się z dnia na dzień. To złożony proces, w którym dochodzi do skumulowania się wielu symptomów informujących o pogłębiających się problemach. Należy podkreślić, że jest to normalne zjawisko. Pozytywne jest to, że z taką sytuacją można sobie poradzić, a nawet poprzez odpowiednie działania można zapobiec jej powstaniu. Właściwa i szybka autodiagnoza umożliwia podjecie działań zaradczych i dokonanie pożądanych zmian.

Niekiedy niestety dochodzi do sytuacji gdzie jedynie całkowita zmiana charakteru pracy jest w stanie przywrócić motywację do działania i uchronić przed załamaniem i jego fizycznymi konsekwencjami, kiedy to pomoc specjalistów będzie niezbędna.

Jak zapobiegać wypaleniu:

• często upewniać się czy to co się robi nadal jest ciekawe, czy nadal sprawia przyjemność;
• zasoby energii psychicznej są ograniczone - nie należy dopuścić do ich wyczerpania. Jeżeli kontakty z otaczającymi ludźmi kosztują cię zbyt wiele energii, postaraj się zwiększyć dystans wobec otoczenia. Masz prawo bronić się przed nadmierną eksploatacją emocjonalną czy psychiczną (np. zbyt długo udzielasz wsparcia emocjonalnego);
• pomocne w tym zakresie są zachowania asertywne - zmiana komunikacji, umiejętność mówienia “nie” kiedy nie masz ochoty angażować się w kolejne przedsięwzięcia;
• komunikatywne wyrażanie siebie, określanie swoich granic, przekonań, potrzeb oraz zdolności do odmowy lub obrony swego stanowiska;
• jeżeli odczuwasz nadmiar obowiązków, dokonaj ich redukcji poprzez wycofanie się z pewnych zadań;
• należy tak organizować obowiązki, by przeciwdziałać wykonywaniu kilku zadań w tym samym czasie;
• ocenić czy wymagania, które stoją przed tobą, korespondują z twoimi celami, oraz przeanalizować swoje możliwości w zakresie sprostania tym wymaganiom;
• postarać się zredukować stres w obszarach życia które go generują (praca, rodzina) spróbować rozwiązać istniejące problemy;
• popracować nad usprawnieniem swoich umiejętności w zakresie radzenia sobie ze stresem;
• skorzystać z pomocy rodziny lub przyjaciół w uporaniu się ze stresem.
• zadbać o zdrowy styl życia tj. odpowiednia ilość snu i wypoczynku, właściwa dieta, aktywność fizyczna etc;
• odrywanie się całkowite od spraw zawodowych. Przerwy w pracy, odpoczynek, to czas, w którym nasze zaangażowanie powinno się koncentrować na aktywności niezwiązanej z pracą zawodową, a która pozwoli wytworzyć zdrową równowagę oraz skutecznie unikać przeciążeniu obowiązkami i odpowiedzialnością;
• znalezienie interesującego hobby - to doskonale regeneruje umysł;
• przyznać sobie prawo do wypoczynku, relaksu, przyjemności.

Jeżeli motywacja do pracy spadła bardzo uniemożliwiając wręcz kontynuacje pracy, najlepiej zrobić sobie przerwę na pewien czas, np.:

• dokonać zmiany podejścia do siebie i swojej pracy.
• zmienić relacje z otoczeniem i zadbać o dobre stosunki z innymi oraz zrezygnować z dysfunkcyjnego stylu pracy
• nie rezygnując ze stanowiska pracy zmienić obszar własnych zainteresowań angażując się w inne przedsięwzięcia.
• wziąć urlop - psychicznie i fizycznie zrobić przerwę odcinając się od obowiązków.

Dokonując całkowitej zmiany obszaru aktywności istnieje możliwość, ze odzyskamy energię i pasję. Rozpoznanie i efektywne radzenie sobie z wypaleniem pozwala w przyszłości na w miarę szybką autodiagnozę i dostrzeżenie symptomów wypalenia a co za tym idzie podjęcia kroków by do niego nie doszło. Uczymy się skutecznie zarządzać własną energią i redukować w odpowiedni dla nas sposób poziom doświadczanego stresu.

Istnieje natomiast wiele możliwych środków zapobiegawczych, jakie pracodawcy mogą stosować w celu zapobiegania wypaleniu zawodowemu:

• dawanie możliwości realizacji potencjału i kreatywności pracowników,
• adekwatne wynagrodzenia,
• obiektywna i konstruktywna ocena pracowników,
• szkolenia oraz możliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
• kultura organizacyjna, w której cenione są pozytywne relacje interpersonalne,
• powierzanie adekwatnych zadań do możliwości i kompetencji pracownika,
• treningi z zakresu umiejętności interpersonalnych, komunikacji, rozwiązywania konfliktów oraz skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem.